آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، معروف به آنفلوانزای مرغی یک بیماری ویروسی همه گیر بین پرندگان است که قابلیت سرایت بالایی دارد و در صورت شیوع، نه تنها خسارت فراوانی به صنعت مرغداری وارد می‌کند بلکه قابل انتقال به انسان است.
آنفلوانزای پرندگان یا نوع A معمولا نمی تواند در انسان ایجاد بیماری کند و تنها از طریق پرندگان آلوده به انسان سرایت می کند و از طریق انسان مبتلا قابل انتقال نیست.
با اعلام شیوع آنفلوانزای پرندگان در برخی استان‌های کشور اقدامات کنترلی و پیشگیرانه از سوی مسئولان دامپزشکی به اجرا گذاشته شد و با رصد و پایش مرغداری‌ها و مراکز پرورش پرندگان که به صورت غیرمجاز نگهداری و به آنفلوانزا مبتلا شده بودند، شناسایی و اقدامات لازم انجام شد.
زنگ خطر آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در تبریز
مشاهده نخستین مورد از ابتلا به آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در تبریز، زنگ خطر شیوع این بیماری مرگبار را برای صنعت ۶۰ ساله مرغداری آذربایجان‌شرقی به صدا در آورده است.
آذربایجان‌شرقی به دلیل همجواری با کشورهای قفقاز و ترکیه همه ساله از خطر شیوع بیماری آنفلوانزای مرغی رنج می‌برد و همین امر ضرورت مراقبت، نظارت و پایش مضاعف در مبادي های ورودی احتمالی این بیماری را دوچندان می کند.
از این رو مدیرکل دفتر سیاسی استانداری آذربایجان شرقی پیشگیری از بیماری آنفلوآنزای پرندگان را موضوعی فرادستگاهی می داند و می گوید: تمام دستگاههای مسئول در این حوزه، باید توجه ویژه‌ای نسبت به این موضوع داشته باشند.
هشدار دامپزشکی استان اردبیل درباره احتمال شیوع آنفلوانزای پرندگان
در پی مشاهده کانون بیماری آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان در طیور بومی و سنتی استان آذربایجان‌شرقی و نزدیکی کانون این بیماری به استان اردبیل و انتشار سریع ویروس، اداره کل دامپزشکی استان اردبیل نیز به تازگی با صدور اطلاعیه‌ای نسبت به احتمال بسیار بالای شیوع آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان در این استان هشدار داده است.
در این اطلاعیه فعالان صنعت طیور استان و تولیدکنندگان طیور بومی، سنتی و روستایی ضمن یادآوری اهمیت و حساسیت موضوع، تاکید شده که احتمال شیوع و بروز این بیماری در بسیار بالا است.
بهبود وضعیت آنفلوانزای پرندگان در خراسان جنوبی
خراسان جنوبی از جمله استان هایی است که در هفته های اخیر مواردی از ابتلا به آنفلوانزای پرندگان در آنجا مشاهده شده است؛ در این زمینه مدیرکل دامپزشکی این استان گفت: شرایط آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در این استان رو به بهبودی است و جای نگرانی نیست.
محمد اصغرزاده اظهار داشت: تاکنون ۲۱ کانون آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در خراسان جنوبی شناسایی شده و خوشبختانه از آخرین کانون شناسایی شده تاکنون ۶ روز سپری می‌شود و در این چند روز گزارشی مبنی بر شناسایی واحد جدید دریافت نشده است.
وی با بیان اینکه در سه شهرستان بیرجند، خوسف و سربیشه آنفلوانزای فوق حاد پرندگان دیده شده است، افزود: تاکنون حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار قطعه انواع پرنده در خراسان جنوبی معدوم شده است.
مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی به مردم اطمینان خاطر داد که همه فرآورده‌های مرتبط با طیور از توزیع تا عرضه از صحت و سلامت کافی برخوردار است.
احتمال شیوع آنفلوانزای پرندگان در گناباد
به دلیل همجواری گناباد در خراسان رضوی با استان خراسان جنوبی، رییس شبکه دامپزشکی این شهرستان نسبت به احتمال شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در این شهرستان هشدار داده و خواستار افزایش هوشیاری مردم و تولید کنندگان مرغ و طیور در این زمینه شده است.
به گفته دکتر محمدرضا متقی، تاکنون موردی از آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در گناباد مشاهده نشده و اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از سرایت این بیماری توسط شبکه دامپزشکی با همکاری مسوولان دستگاههای اجرایی ذیربط در دست انجام است.
مهار پنج کانون شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در کردستان
از کردستان نیز خبر می رسد که با اجرای عملیات رصد و پایش برنامه ملی کنترل و پیشگیری بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، پنج کانون شیوع بیماری در استان شناسایی و مهار شده است.
مجتبی ورمقانی مدیر کل دامپزشکی استان کردستان در این زمینه اظهار داشت: کانون بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در روستاهای "جعفرآباد" و "عزیزآباد" از توابع دیواندره و ۲ روستای "بوبکتان" و "کندولان" سقز و نیز دریاچه زریبار مریوان شناسایی و عملیات معدوم سازی طیور بومی در آن آنجام شده است.
وی افزود: از کانون‌های شناسایی شده چهار کانون روستایی و یک کانون مربوط به پرندگان مهاجر بوده است.
کانون آنفلوانزای پرندگان در مهاباد و پیرانشهر مهار شد
مدیرکل دامپزشکی آذربایجان‌غربی نیز به تازگی از شناسایی و مهار کانون‌های جدید آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در شهرستان‌های مهاباد و پیرانشهر در جنوب این استان خبر داده و گفته است:برای جلوگیری از انتشار این ویروس، زنده فروشی مرغ و ماکیان ممنوع شده است.
سید امید خلیل‌زاده اظهار داشت: در پی دریافت گزارش رخداد بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، این ۲ کانون آلوده در طیور بومی و سنتی روستای "قجی آباد" مهاباد و "جران" پیرانشهر بلافاصله معدوم شدند؛ طیور مبتلا از میادین دواب محمدیار و مهاباد خریداری شده و یک هفته بعد از خرید تلفات در آنها رخ داده بود.
آذربایجان غربی در کریدور تردد پرندگان مهاجر قرار دارد به همین علت همه ساله خطر شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان طیور این استان را تهدید می کند.
آنفلوانزای فوق‌حاد در باغ پرندگان قم
دامپزشکی قم نیز در هفته های گذشته ابتلای تعدادی از پرندگان باغ پرندگان شهر قم به بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان را تایید و در اطلاعیه ای اعلام کرد که با شناسایی و تایید بیماری این پرندگان، در راستای برنامه ملی کنترل بیماری آنفلونزای فوق پرندگان نسبت به انجام موازین بهداشتی قرنطینه ای در شعاع های اپیدمیولوزیک این مناطق اقدام شده است.
کانون آنفلوآنزای حاد پرندگان در سرخس مهار شد
مدیرکل دامپزشکی خراسان رضوی این هفته گفت: کانون آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در شهرستان سرخس با اقدامات دامپزشکی استان مهار شده است.
دکتر جواد اعلمی افزود: با مشاهده یک کانون ابتلا به آنفلوآنزای حاد پرندگان در یکی از روستاهای خانگیران شهرستان سرخس، اقدامات پیشگیرانه و مهاری توسط دامپزشکی آغاز شد.
وی اضافه کرد: ۱۰ پرنده در این روستا به آنفلوآنزای حاد پرندگان مبتلا شده بودند و کارشناسان دامپزشکی در راستای اقدامات پیشگیرانه یکصد قطعه طیور این روستا را معدوم کردند.
مدیرکل دامپزشکی خراسان رضوی گفت: خوشبختانه اکنون خطری از بابت گسترش این بیماری به روستاهای اطراف در سرخس وجود ندارد ولی اقدامات پیشگیرانه به جد دنبال خواهد شد.
رئیس دامپزشکی کشور پیشتر گفته بود که بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در کشور کاملاً مدیریت و مهار شده است.
به گفته علی اصغر ماکنعلی، هم اکنون این بیماری در کشور کاملاً مدیریت و مهار شده و مزارع مرغ تخم گذار با بیشترین ظرفیت به تولید اشتغال دارند و مشکلی از نظر پرورش مرغ تخم گذار در کشور وجود ندارد.
آنفلوانزای فوق حاد طیور یک بیماری ویروسی پرندگان به شمار می رود؛ ویروسهای آنفلوانزا دارای سه نوع تیپ C,B,A هستند؛ در طیور فقط تیپ A می تواند ایجاد بیماری نماید. این تیپ علاوه بر طیور، سایر حیوانات از جمله خوک، اسب و همچنین انسان را درگیر می کند.
پرندگان وحشی و آبزی می توانند بدون اینکه خود مبتلا به بیماری شوند، ویروسهای آنفلوانزای طیور را با خود جابجا کنند. خوک به عنوان میزبان واسط ویروسهای آنفلوانزای طیور و پستانداران می باشد.
پرندگان وحشی آبزی به عنوان مهمترین ذخایر طبیعی ویروس آنفلوآنزا محسوب می‌شوند و بوسیله آنها ویروس از یک نقطه به نقطه دیگری حمل و از طریق بزاق و فضله، بیماری به پرندگان اهلی و کسانی که با پرندگان تماس دارند، منتقل می‌شود.
انسان در ارتباط مستقیم با پرندگان بیمار یا لاشه‌های پرندگان کشته شده نیز می‌تواند به این بیماری مبتلا شود.
در نوع خفیف آنفلوآنزای مرغی، ابتلا به بیماری با ریزش پرهای پرندگان و کاهش تولید تخم مشخص می‌شود و در نوع دوم، بیماری به سرعت در میان پرندگان شایع و باعث اتلاف شمار زیادی از آنها می‌شود.
این بیماری از طریق تجارت پرندگان زنده و پرندگان مهاجر مانند اردک‌ها و سایر پرندگان دریایی از کشوری به کشور دیگر منتقل می‌شود.
مرغ و خروس، بوقلمون، مرغ شاخدار، پرندگان زینتی، پرندگان وحشی و شتر مرغ از پرندگان حساس به بیماری می باشند.
سرفه، گلودرد، تنگی نفس و سابقه تماس در یک هفته قبل از مرگ پرندگان آلوده یا در مرحله واگیری و سطوح آلوده به ویروس و تب بالای ۳۸درجه از علایم بیماری آنفلوآنزای مرغی در انسان محسوب می‌شود.
در ایران منشاء این بیماری پرندگان مهاجری عنوان می‌شود که در فصل سرد سال از مناطق سردسیر شمالی وارد مناطق گرم یا معتدل می‌شوند.
هم اکنون آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در برخی کشورها مانند ژاپن و نقاطی از روسیه و سیبری شایع است و تالاب‌های ایران نیز با مهاجرت پرندگان از این بابت تهدید می‌شود.