روغن زیتون از جمله محبوبترین روغن های خوراکی مصرفی در دنیا است که منبع درآمد برخی کشورها از جمله اسپانیا، ایتالیا و مراکش است. به عبارت دیگر اسپانیا بزرگترین تولیدکننده و صادر کننده روغن زیتون بکر در جهان است و پس از آن نیز ایتالیا، مراکش و پرتغال قرار دارد. از سوی دیگر یونان، تونس و ترکیه نیز کشورهای مهم تولید کننده و صادر کننده روغن زیتون در جهان هستند.
از سوی دیگر به گفته فائو نام ایران نیز در بین تولید کننده های روغن زیتون قرار دارد و جایگاه نوزدهم را از آن خود دارد با این وجود در بحث صادرات زیتون ایران جایگاهی ندارد چون با هدف افزایش سرانه مصرف و تامین بازار داخل صادرات روغن زیتون از کشور صورت نمی گیرد. با این وجود سال زراعی که گذشت تولید محصول به بالاترین حجم ممکن رسید و انتظار می رفت صادرات قابل توجهی در این حوزه رقم بخورد که باز هم عملیاتی نشد.
فرصت سوزی دولت دست تولیدکننده های روغن زیتون را از بازارهای جهانی کوتاه کرد
مهدی عباسی رئیس شورای ملی زیتون ایران در این خصوص در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: بازار زیتون و تولید سال قبل یک فرصتی بود که دولت و بخش خصوصی بهترین بهره برداری را می توانست از این تولید داشته باشد اما متاسفانه یکسری موارد دیگر پیش آمد از طرف دولت که باعث شد هم بخش خصوصی متضرر شود و هم دولت در آستانه فشارهای بخش خصوصی قرار بگیرد.
رئیس شورای ملی زیتون ایران: علیرغم رایزنی های بخش خصوص برای صادرات ۱۰هزار تن روغن زیتون به روسیه، وزارت جهاد همکاری نکرد و صادراتی رقم نخورد
عباسی افزود: وقتی ما افزایش ۲۵۰درصدی تولید زیتون را در کشور داریم که در تاریخ زیتون ایران بی سابقه بوده است لذا لازم بود که یکسری تصمیماتی گرفته شود که تا به حال اتفاق نیفتاده و آن هم بحث صادرات زیتون بود. بنابراین بخش خصوصی یعنی شورای ملی زیتون به عنوان نماینده بخش خصوصی با روسیه وارد مذاکره شد و برای ارسال ۴۰هزار تن کنسرو زیتون و ۱۰هزار تن روغن زیتون با این کشور رایزنی کردند و به تفاهم رسیدند.
وی ادامه داد: با توجه به محدودیت های وارداتی که برای روسیه از طریق کشورهای اروپایی اعمال شده بود و همچنین با توجه به اینکه بین این دو کشور رابطه خوبی برای کارهای اقتصادی و تجاری برقرار است لذا بهترین فرصتی بود که ایران می توانست در این زمان ایفای نقش کند اما متاسفانه بخش دولتی این همکاری را با ما نداشت.
عباسی افزود: در واقع بخش بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی و معاونت برنامه ریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد با بخش خصوصی همکاری نداشتند و اجازه صادرات روغن زیتون را به ما ندادند. این عدم همکاری باعث شد که چشم اندازی برای تولید کننده در بخش روغن زیتون تعریف نشود و به اجبار تولیدکننده ها طبق روال سالهای قبل به سمت تولید کنسرو پیش رفتند.
رئیس شورای ملی زیتون ایران همچنین در خصوص میزان تولید کنسرو زیتون نیز اظهار داشت: در حالی که سالانه تا ۸۰هزار تن کنسرو زیتون لازم داریم برای کشور، امسال حدود ۱۶۰ هزار تن از این محصول تولید شد؛ یعنی دو برابر میزان نیاز و این باعث شد که عرضه و تقاضا نتواند جای خود را پیدا کند و باعث کاهش شدید قیمت زیتون شد.
با افت قیمت زیتون در بازار در بخش صنایع تبدیلی دوگانگی ایجاد شده است
وی افزود: کاهش شدید قیمت زیتون به این معنا بود که خرید زیتون خام در بازار از ۳۵ هزار تومان شروع شد و بخش خصوصی همچنان منتظر بود که دولت اقداماتی انجام بدهد اما متاسفانه انجام نشد و دائم قیمت میوه خام زیتون کاهش یافت تا به ۱۴هزار تومان رسید.
عباسی همچنین اظهار داشت: از سوی دیگر در بخش صنایع تبدیلی یک دوگانگی قیمتی ایجاد شده یعنی کارخانجاتی که به نرخ ۳۵ هزار تومان میوه زیتون خریده اند مجبور هستند با توجه به تورم و افزایش نرخ ارزی که امسال رخ داد باید با نرخ مثلا ۷۰هزار تومان کنسرو تولیدی را بفروشد و دیگران که با نرخ مثلا ۱۹هزار تومان خریداری کرده اند باید با نرخ ۳۰هزار تومان محصول خود را بفروشند! این در حالی است که الان در بازار کنسرو زیتون با نرخی بین ۲۰ تا ۲۲ هزار تومان به فروش می رسد و این اتفاق کمر تولید را شکانده است.
وی خاطر نشان کرد: از سوی دیگر قرار بود کنسرو زیتون تولیدی به کشور روسیه ارسال شود اما آن نیز محقق نشد؛ در واقع وقتی کشوری خواهان خرید محصولی می شود ترجیح می دهد از یک کشور هر آنچه نیاز دارد را خریداری کند. بنابراین وقتی نتوانست سبد خرید خود را از ایران کامل کند از خرید کنسرو زیتون هم منصرف شد؛ یعنی چون روغن زیتون را اجازه ندادند خریداری کند قید کنسرو را هم زد.
عباسی افزود: از سوی دیگر روسیه اطمینان نداشت که ایران سال بعد این جنس را به او می دهد یا خیر! چون در حوزه های بین المللی طرفین به صورت بلند مدت نگاه می کنند و به صورت دلالی و واسطه ای به این موضوعات نگاه نمی کنند باید اطمینان حاصل کنند به صورت بلندمدت می توانند خرید محصول از یک کشور باشند.
از دولت انتظار حمایت ایران خودرویی نداریم فقط تولیدکننده ها را حفظ کنید
وی تصریح کرد: به این ترتیب وقتی در مقوله صادرات با کشوری وارد مراوده می شویم باید حتی اگر جنس در داخل تولید نداشتیم یا به هر دلیلی تولید کم شد دولت اجازه واردات بدهد و بسته بندی شود و مجددا به کشوری که به آن تعهد داریم صادر شود تا بازار هدف را حفظ کنیم. به خصوص اینکه از این طریق حداقل یک ارزش افزوده و تولید اشتغال برای کشور ما اتفاق می افتد. به همین دلیل می بینیم که اسپانیا به عنوان بزرگترین تولید کننده زیتون و روغن خود وارد کننده نیز است.
عباسی افزود: مساله اساسی این است که در چنین شرایطی باید چشمه یعنی تولید کننده را حفظ کنیم. اگر تولید کننده حذف شود هر تحولی در حوزه اقتصادی و سیاسی می تواند بر مراودات تجاری تاثیر بگذارد و دست مان هم به جایی بند نباشد.
عضو هیات موسس شورای ملی زیتون ایران: در منطقه روغن زیتون های ترکیه، اسپانیا و ایتالیا با قیمت های پایین توزیع می شود و ما به دلیل بالا بودن قیمت تمام شده تولیدات خود توان رقابت با آنها را نداریم
وی با تاکید بر ضرورت حفظ تولید کننده گفت: به نظر بنده تولید کننده های ما نه انتظار دارند حمایت ایران خودرویی از آنها شود و نه توقع دارند تصمیم زیتونی در مورد آنها اعمال شود؛ یعنی بین اینها باید تعادل برقرار شود.
بالا بودن قیمت تمام شده تولید روغن زیتون ایران توان رقابت در منطقه را از ما گرفته است
اگرچه بحث صادرات روغن زیتون سالها است با استدلال های مختلف صورت نمی گیرد اما برخی فعالان این حوزه معتقدند یکی از موانع صادراتی در این بخش بحث قیمت تمام شده بالا است. در واقع نادر جلالت عضو هیات موسس شورای ملی زیتون ایران در گفتگو با بازار می گوید: مساله ای که در رابطه با صادرات چالش برانگیز شده روغن هایی است که از طریق ترکیه، اسپانیا و ایتالیا وارد کشورهای دیگر شده است.
جلالت افزود: حال اینکه درصد خلوص و کیفیت این روغن ها به چه صورتی است مشخص نیست اما مساله اینجا است که قیمت آنها با قیمت های تمام شده ما نمی خواند یعنی با قیمت های پایین تری می آوردند و در بازارهای روسیه، قطر، دبی و کشورهای اطراف ما می فروشند و یک روغن زیتون باکیفیت و با قیمت تمام شده در ایران در این بازار نمی تواند به فروش برود.
وی با بیان اینکه در دنیا روغن های باکیفیتی هم هستند که حتی با قیمت هر لیتر تا ۵۰ دلار فروخته می شود افزود: با این وجود هنوز متاسفانه روغن باکیفیتی که در ایران تولید می شود نتوانسته جایگاه خود را در بازارهای جهانی پیدا کند و هیچ صادراتی در این حوزه رقم نمی خورد.