"فاطمه سلطانی رمون" در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه کویر، با بیان این مطلب گفت: استفاده از گیاهان دارویی به منظور درمان با تاریخ زندگی انسان هم زمان بوده است. انسان در تمام دوران تاریخی چاره‌ای جز توسل به گیاهان نداشت.
وی افزود: اگر چه در نیم قرن گذشته استفاده از داروهای شیمیایی و سنتزی به شدت رواج یافت ولی به سرعت آثار زیان بار آنها بر زندگی انسان سبب گرایش مجدد به گیاهان دارویی شده است و این نکته که توسل به گیاهان دارویی همواره در طول تاریخ یکی از روش‌های موثر درمان بوده است، به خوبی روشن است.
این مهندس گیاهان دارویی با اشاره به تاریخ استفاده از طب گیاهان دارویی اظهارکرد: تاریخ طب در کشور ما مربوط به دوره آریایی می باشد و اوستا (۶۵۰۰ ق.م) اولین کتابی است که از گیاهان دارویی سخن گفته است. به نقل از اوستا اولین پزشک ایرانی «تریته» پدر گرشاسب پهلوان بوده است که از کاربرد گیاهان دارویی و عصاره آنها اطلاع داشته و مقام او در طب نظیر مقام «ایمهوتپ» (۳۵۰۰ ق.م) در مصر باستان، «انقلبیوس» در یونان و «آسکولانیوس» در روم(سه رب النوع درمان) بوده است.
وی با بیان اینکه، قدیمی ترین گیاه دارویی در طول تاریخ «هوم» گیاه مقدس آیین زرتشت بوده است بیان کرد: در کتابهای پهلوی هوم را سرور همه گیاهان و استفاده از آن را باعث عمر جاویدان می داند. تاریخ استفاده دارویی از پیاز و ادویه به ۴۵۰۰ ق.م و به نقل از «هردوت» استفاده از گیاهان دارویی میرح، کاسیا، سیناموم، آنیز، مارجورا ، در مومیایی کردن اجساد به ۵۲۰۰ ق.م می رسد.
سلطانی رمون ادامه داد: ظهور دانشمندانی نظیر سقراط، دیوسکورید، رازی، هروی، ابن سینا، ابوریحان بیرونی، جرجانی، خاندان بختیشوع سبب گسترش این علم در جهان گردیدند.
گرایش جهانی؛ استفاده از گیاهان دارویی
وی تصریح کرد: وابستگی شدید ایران به واردات مواد اولیه دارویی و خروج مقادیر زیادی ارز حاصل از صادرات نفت خام لزوم توجه جدی به استعدادها و توانمندی‌های موجود در زمینه‌های تولید، بهره‌برداری و فرآوری محصولات دارویی گیاهی را آشکار می سازد.
این مهندس گیاهان دارویی بیان کرد: همچنین به دلیل سابقه دیرینه در طب سنتی و گیاه درمانی، این امر بیش از پیش احساس می شود. به همین دلیل و نیز به جهت اجتناب و یا کاهش اثرات سوء ناشی از مصرف روزافزون داروهای شیمیایی، گرایش جهانی و رویکرد عمومی به استفاده از گیاهان دارویی رو به افزایش است.
وی عنوان کرد: بررسی ها نشان داده است که برخی از انواع ترکیبات موجود در گیاهان که در آزمایشگاه به صورت خالص تهیه می شوند اگرهمراه با سایر ترکیبات موجود در گیاه به مصرف برسند، عوارض جانبی آنها از بین رفته و تنها اثرات مفید آن در فرد آشکار می شود. شناخت گیاهان دارویی و استفاده دارویی یا صنعتی از ترکیبات موجود در آنها از قدیم مورد توجه محققین زیادی قرار گرفته است.
پتانسیل ایران برای گرفتن بازارهای جهانی
سلطانی رمون با اشاره به اینکه، ایران با داشتن چندین هزار گونه گیاه دارویی از لحاظ تنوع گیاهی در دنیا جایگاه ویژه ای دارد گفت: می‌تواند ظرفیت قابل توجهی برای به دست آوردن بازارهای جهانی در این زمینه داشته باشد.
گیاهان دارویی جایگزین نفت
وی با اشاره به اینکه، سهم ایران از تجارت جهانی گیاهان دارویی ناچیز است اظهارکرد: با توجه به اینکه، کشور ما در حوزه گیاهان دارویی غنی است، توسعه کشت و تولید گیاهان دارویی می‌تواند جایگزین صنعت نفت شود.
این مهندس گیاهان دارویی اضافه کرد: ایران از لحاظ گیاهان دارویی در زمینه تولیدات از ظرفیت‌های بالایی برخوردار است و از ۸۰۰۰ گونه گیاه دارویی در جهان بیش از ۶۰۰۰ نوع آن در ایران وجود دارد که ظرفیت قابل توجهی به شمار می آید.
ایران مهد گیاهان دارویی نادر
وی ادامه داد: بسیاری از گیاهان دارویی تولیدی در ایران در سایر کشورها وجود ندارند و استقبال از آن ها زیاد است، بطورمثال هم اکنون ریشه شیرین بیان یکی از این گیاهان دارویی است که برای مردم کشور ما از اهمیت خاصی برخوردار نیست اما دیگران از آن خوب استقبال می کنند یا می توان به کتیرا اشاره کرد که از این قبیل گیاهان دارویی است که مورد توجه سایرین می باشد اما مردم ما از خواص آن غافل هستند.
سلطانی رمون با اشاره به اینکه، در واقع ایران مهد گیاهان دارویی نادر به شمار می رود افزود: ایران یکی از بزرگ ترین ظرفیت های تولید انواع گیاهان دارویی با منشاء گونه های خاص گیاهی به شمار می رود و می تواند ارزش افزوده فراوانی از محل صادرات گیاهان دارویی نصیب اقتصاد کشور کند، اما توجه چندانی به تولید و صادرات گیاهان دارویی در کشور نشده است.
لزوم توسعه صنایع تبدیلی
وی تصریح کرد: بخش قابل توجهی از این محصولات به صورت قاچاق به کشورهای افغانستان، عراق و پاکستان می رود. همچنین اغلب اقلام گیاهی به صورت خام صادر می شود اما واردات آن ها به شکل فرآوری است که متاسفانه همین امر در این حوزه بسیار محسوس است که ما سود قابل توجهی را از دست می دهیم در حالی که گیاهان فرآوری شده در صنعت داروسازی مصرف می شود از این رو توجه بیشتر به صنایع تبدیلی و توسعه جدی آن ضروری است.
این مهندس گیاهان دارویی گفت: با استانداردسازی در تولید، برداشت و فرآوری محصولات گیاهان دارویی می توانیم بازارهای جهانی را در این حوزه جذب کنیم اما متاسفانه سهم ایران در فرآوری تولید و تجارت این محصول چشمگیر نیست.
وی اضافه کرد: در بحث سرمایه گذاری در این حوزه متاسفانه تاکنون به صورت گسترده در بخش گیاهان دارویی سرمایه گذاری نشده از این رو تاکنون نتوانسته ایم از تنوع بسیار زیاد گیاهان خود در کشور استفاده کنیم.
سلطانی رمون با بیان اینکه، به دلیل تخریب منابع طبیعی و محیط زیست، زیستگاه طبیعی گیاهان دارویی کاهش یافته افزود: این دلیلی برای از رونق افتادن بازار جهانی ایران در زمینه گیاهان دارویی است، از این رو باید به تولید محصولات ارگانیک در کشور توجه بیشتری شود تا بتوانیم دوباره جایگاه خود را در بازارهای جهانی به دست آوریم.
چه باید کرد
وی با اشاره به راهکارها عنوان کرد: عواملی نظیر ایجاد ساختار دولتی قدرتمند برای سامان دهی صنعت گیاهان دارویی، رفع خلاء های قانونی در زمینه کشت عرضه و صادرات گیاهان دارویی و همچنین فرهنگ سازی برای تقویت تولید و مصرف آن را در کشور برای دست یافتن به بازار جهانی رقابتی ضروری است.
این مهندس گیاهان دارویی ادامه داد: نبود بازارهای مناسب موجب شده که برای کشت گیاهان دارویی، دقت و حساسیت لازم به کار گرفته نشود و در واقع نبود فرهنگ سازی مناسب برای کشت و مصرف گیاهان دارویی به عنوان یکی از مشکلات اصلی به حساب آید.
سلطانی رمون اضافه کرد: نبود قوانین حمایتی برای این بخش از تولید با مزیت های بالایی است، اگر توانیم این بخش از کشاورزی را تقویت کنیم نمی توانیم با پیشتازان گیاهان دارویی همچون هند و چین رقابت کنیم.
سلطانی رمون اذعان کرد: با آن که چند سالی است که استقبال مردم برای مصرف گیاهان دارویی نسبت به گذشته افزایش یافته و ظرفیت های قابل توجهی نیز برای کارآفرینی و تولید فرصت های شغلی در این حوزه وجود دارد، اما به علت مشکلات، صنعت گیاهان دارویی هنوز به عنوان زمینه فعالیت کشاورزی محسوب نمی شود.
وی اظهار کرد: فرآوری گیاهان دارویی و ارتقای کیفیت و سهولت در مصرف آن نیازمند فناوری پیشرفته و سرمایه گذاری بخش خصوصی و دولتی است که با توجه به بوروکراسی موجود برای گرفتن مجوز بخش خصوصی تمایل چندانی به سرمایه گذاری در این بخش ندارند و همچنین کمبود نقدینگی در بخش کشاورزی موجب حذف کارآفرینان و فعالان در این حوزه می شود.
این مهندس گیاهان دارویی در پایان خاطرنشان کرد: اما از لحاظ تولید استاندارد و فرآوری از رتبه پایینی برخورداریم، وقتی که چنین مزیت طبیعی نصیب مان شده چرا مسئولان و دست اندرکاران این حوزه تلاش نمی کنند که آن را سامان دهی و هدایت کنند تا از بازار ۵ تریلیون دلاری که تا سال ۲۰۵۰ برای این حوزه از کشاورزی پیش بینی کرده‌اند، سهم قابل توجهی را به دست آوریم.
ایسنا