در حال حاضر به جز مبادلاتی که روی کاغذ ثبت می شود و انجام می گیرد که به ریال است، تمام مبادلات به تومان است و مردم در محاورات و مکالمات خود برای مبادله و معامله از ریال استفاده نمی کنند و کلمه تومان را به کار می برند و همین که مردم تومان را مبنای مبادلات قرار می دهند، عملا به معنای حذف صفرهاست.
در همین حال در مبادلات هرچه اعداد و ارقام رو به پایین می رود، ریال بی ارزش تر می شود. به عنوان مثال شاید دیگر اشتیاقی وجود نداشته باشد که فرد 30 یا 50 یا حتی 100تومان باقی مانده از کرایه تاکسی یا خرید از سوپرمارکت را پس بگیرد. همچنین عملا یک تومان و دو تومان و پنج ریال که منتفی شده است و اگرچه اسکناس 100تومانی همچنان در بین مردم وجود دارد، ولی عملا مسکوک کردن آن جز هزینه برای دولت، چیز دیگری ندارد و اصلا ارزشی ندارد.
در حال حاضر شاید آنچه در میان پول ها از جهت عدد برای مردم مهم باشد، بیش از 100تومان و 200تومان است که آن هم تا حدودی مبادله می شود و در گردش مالی قرار دارد. این در حالی است که دیگر نشانی از برخی واحدهای پولی که در گذشته رایج بود، وجود ندارد.
به عنوان مثال ما در گذشته واحد پول شاهی را داشته ایم، اما دیگر حرفی از آن وجود ندارد، زیرا ارزش مالی خود را از دست داده بود و دیگر ارزش مبادلاتی نداشت.
در مورد ریال هم همین طور است و حتی می توانیم روی اسکناس به جای1000 ریال، بنویسیم 100 تومان و به این شکل حداقل می توانیم یک صفر را حذف کنیم. ما هیچ وقت نمی گوییم قیمت دلار 35 هزار ریال است، بلکه می گوییم 3 هزار و 500 تومان و ریال در مبادلات مورد استفاده قرار نمی گیرد.
بنابراین اگر واقعا آنطور که مسئولان بانک مرکزی می گویند در حال تصمیم گیری در مورد حذف سه صفر هستند، می توانند به سرعت چنین تصمیمی را اتخاذ کنند اما نباید فراموش کنیم که حذف سه صفر از پول ملی، یک امر اجتناب ناپذیر است.
در واقع همین که دولت و بانک مرکزی تومان را به عنوان واحد پولی در نظر بگیرند یک صفر را حذف کرده اند، ولی به نظر می رسد دولت چندان پیگیر این موضوع نیست و انگیزه لازم را برای این کار ندارد و از همین رو هر دولتی این اقدام را به دولت بعدی موکول می کند و سال هاست که صحبت از حذف سه صفر است، اما عملا اتفاقی در این رابطه رخ نمی دهد.
حذف سه صفر از پول ملی اتفاقی است که پیش از این در برخی کشورها مانند ترکیه افتاده است. ترکیه در گام اول چهار صفر را حذف کرد و هیچ اتفاقی هم پیش نیامد ولی ما هنوز در حد تئوری هستیم.
شاید مهم ترین هدفی که برای حذف صفر از پول ملی برشمرده می شود این است که حساب و کتاب های مردم راحت تر صورت بگیرد و اگر صفرها از پول ملی حذف شود، محاسبات برای مردم آسان تر می شود.
البته دلایل دیگری هم برای آن برشمرده اند، مثلا اینکه از نظر روانی جامعه احساس نکند که تورم سنگینی را متحمل و پول ملی بی ارزش است. البته حذف صفرها به تنهایی نمی تواند تاثیری بر کاهش نرخ تورم داشته باشد، بنابراین انتظار کاهش نرخ تورم با حذف صفرها بیهوده است و در واقع تغییرات فرمی، شکلی و روبنایی نمی تواند بر تورم تاثیرگذار باشد.
با این حال اجرای این طرح هزینه بر و نیازمند تغییرات گسترده در نظام پولی کشور است. به این معنا که ابتدا باید تمام اسکناس ها و سکه های موجود جمع شده و با اسکناس ها و سکه های جدید جایگزین شوند و ضمن اینکه دستگاه های خودپرداز نیز باید متناسب با سیستم جدید کار کنند. اینها اتفاقاتی است که زیرساخت و زمینه لازم برای حذف سه صفر است، اما هنوز در کشور ما رخ نداده است.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس