سرمایه‌ در گردش پاشنه آشیل واحدهای تولیدی

 آنچه می خوانید بخشی از سخنان امیررضا ثابت‌پی، مدیرعامل مجموعه بزرگ «نامی‌نو» است. در ادامه، مشروح این گفت‌وگو می‌آید:

 

حذف ارز 4200 تومانی اتفاق بسیار خوبی بود که شاید باید خیلی زودتر از این اتفاق می‌افتاد؛ چرا که بسیاری از رانت‌ها و سوخت‌ سرمایه‌های کشور در بازی این چرخه ارز 4200 تومانی، ایجاد شده بود؛ یعنی فاصله به انداز‌ه‌ای زیاد بود که انگیزه زیادی برای تقلبات و تخلفات به‌وجود آورد؛ اما مشکل مهم در این رابطه، عدم بهره‌گیری از نظر بخش خصوصی بود؛‌ به‌طوری که دولت در این امر به تنهایی تصمیم‌گیری کرده و فقط یارانه‌ای را برای مصرف‌کننده در نظر گرفت تا با این‌کار بتواند معضل گرانی موادغذایی را مرتفع کند و متأسفانه به این موضوع توجه نکرد که در این میان، تولیدکنندگان صنایع غذایی چگونه باید مسأله سرمایه در گردش خود را حل کنند؛ مثلاً در مورد محصولی همچون روغن، قیمت یک تریلی روغن از 260 میلیون تومان پس از حذف ارز ترجیحی ناگهان به یک میلیارد و 600 میلیون تومان افزایش یافت و همین امر در سرمایه در گردش واحدهای تولیدی، اثر بسیار نامطلوبی برجای گذاشت. البته بسیاری از شرکت‌های بزرگ به‌واسطه داشتن اعتبار و اندوخته مالی و منابعی که داشتند، توانستند این مشکل را برطرف کنند، اما شرکت‌هایی که از سرمایه کمتری برخوردار بودند و از سوی بانک‌ها نیز به آنان اعتباری تخصیص داده نمی‌شد، عواقب و تبعات ناگواری را تجربه کردند و در ورطه ورشکستگی گرفتار آمدند. متأسفانه دولت در بحث حذف ارز ترجیحی به این مسأله توجهی نکرد؛ در حالی‌که سرمایه در گردش که خارج از موضوعات بانکی و بهره 20 و اندی درصدی و مشکلات منابع بانکی است باید مورد توجه قرار می‌گرفت.

این امر بسیار ناگهانی بود و ناهماهنگی‌های بسیاری در آن به چشم می‌خورد و شاید می‌شد آن را به‌صورت بهتری اجرا کرد، اما در مجموع با اجرای این‌کار، بازار ثبات خود را یافت و از دورریز و حیف و میل شدن سرمایه، جلوگیری شد ولی می‌توانست به‌صورت خیلی بهتر از این انجام شود.

 

 

متأسفانه در کشور ما تصمیمات خلق‌الساعه زیادی در دوایر مختلف اخذ می‌شود؛ به‌طوری که یکباره وزارت صمت تصمیم می‌گیرد که قیمت تولیدکننده را روی محصول درج کند.

زمانی‌که این طرح در حال اجرایی شدن بود، یعنی در آذر و دی‌ماه سال 1400 تلاش زیادی کردیم که به‌دولت تفهیم کنیم تا در این طرح بازنگری کند، اما به آن توجهی نشد.

در واقع اولین‌بار پس از دوران فعالیت اقتصادی‌ام بود که متوجه شدم دولت به بخش خصوصی توجهی ندارد و اصلاً برایش مهم نیست که تولیدکننده، چه تقاضا و نیازهایی دارد. در آن زمان، تمامی اتحادیه‌ها و تشکل‌های بخش خصوصی به اتفاق اظهار کردند که این طرح اشتباه است، اما متأسفانه تنها به‌واسطه تأیید چند نفر، طرح مورد تصویب قرار گرفت. در این رابطه مردم را بی‌اعتماد کرده و بین تولیدکننده و توزیع‌کننده و تولیدکننده و سوپرمارکت و مصرف‌کننده، اختلاف ایجاد کردند و همه را به جان هم انداختند. سپس نیز اعلام کردند چون طرح نواقصی دارد از آن صرف‌نظر خواهیم کرد. متأسفانه این امر در همه زمینه‌ها به چشم می‌خورد؛ برای مثال اخیراً سازمان استاندارد، یک قانونی را در دست اجرا داشت که طبق آن باید روی محصول، اسم محصول، بزرگتر از نام برند قید می‌شد که فکر می‌کنم خوشبختانه این طرح ملغی شد. در هیچ جای دنیا چنین چیزی وجود ندارد و در واقع پس از عنوان کردن این امر به آنها اعلام کردیم که یک نمونه در کل دنیا برای ما بیاورند که در آن نام محصول، بزرگ‌تر از برند کار شود. در واقع از روی شکل و ظرف هر محصول می‌توان دریافت که چیست و نیازی به بزرگ کردن نام محصول نیست. وظیفه اصلی سازمان استاندارد فقط توجه و در نظر گرفتن کیفیت محصول است و باید بررسی کند که آیا محصول موردنظر با استانداردهای موجود مطابقت دارد یا خیر.

 

به‌نظر بنده، عملکرد تشکل‌ها بسیار خوب بود، منتهی این‌که تصمیم‌گیران چقدر حرف آنان را قبول می‌کنند، جای تأمل دارد. متأسفانه در بسیاری از موارد ممکن است به حرف تشکل‌ها گوش داده شود اما آن را به‌کار نگیرند. در موضوع درج قیمت توسط تولیدکننده متوجه شدیم که هیچ توجهی به نظرات تولیدکنندگان ندارند. ممکن است زمانی نظر فدراسیون با یک اتحادیه، مغایرت داشته باشد و این امر طبیعی است و باید دقت کرد که چه کسی، طرح و نظر مستندتر و علمی‌تری ارائه می‌دهد، اما در این مسأله، با این‌که همه اعلام کردند اشتباه است، اما آن را اجرایی کردند.

 

نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که باید به مالیات بر مصرف توجه و دقت کرد؛ مثلاً یک کارمند، یک‌بار مالیات حقوق خود را پرداخت می‌کند و مجدداً روی مصرف هم مالیات می‌پردازد و در واقع با این‌کار، دوبار مالیات پرداخت می‌کند.

مسأله مالیات بر ارزش افزوده جای بحث دارد. به نظر من روی FMGC ها با توجه به شرایط فعلی اقتصاد حاکم بر جامعه نباید مالیات بر ارزش افزوده وجود داشته باشد.

اگر خط فقر را 10 میلیون تومان در نظر بگیریم با احتساب به این‌که 70 تا 80 درصد مردم هم‌اکنون زیر خط فقر هستند، درآمد این تعداد از مردم در FMGC خرج می‌شود. در این صورت هم‌اکنون مالیات بر ارزش افزوده از کم‌درآمدترین قشر دریافت می‌شود. در حالی‌که نباید به این‌صورت باشد. بنابراین شکل مالیات بر ارزش افزوده باید تغییر پیدا کند. برای مثال تلویزیون 40 اینچ و 80 اینچ هم‌اکنون در بازار دارای 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده هستند؛ در حالی‌که خریدار این دو محصول با هم تفاوت دارند و کسی که تلویزیون بزرگ‌تر را خریداری می‌کند از فضای بیشتری نیز در خانه‌اش بهره می‌‌برد بنابراین باید بهای بیش‌تری بابت مالیات جنسی که خریداری می‌کند، پرداخت نماید؛ درصورتی‌که این‌گونه نیست و مالیات بر ارزش افزوده همه کالاها به یک اندازه است. این امر در همه کالاها به چشم می‌خورد؛ در حالی‌که دولت باید مالیات را از کسی کسب نماید که توان مالی بیشتری دارد. در مورد صنایع غذایی که نمی‌توان کالاها را از هم تفکیک کرد که چه کسی از چه محصولی تهیه می‌کند و از آن‌جا که 70 درصد مصرف متعلق به 80 درصد مردم است که در زیر خط فقر به سر می‌برند بنابراین به هیچ عنوان نباید مالیات بر ارزش افزوده اعمال شود.

 

به نظر من این مالیات باید حذف شود، چون در شرایط فعلی اقتصاد کشور، این اتفاق کلاً نباید بیفتد. در شرایط فعلی با این‌که این مالیات بر ارزش افزوده توسط تولیدکننده پرداخت می‌شود اما عملاً مصرف‌کننده، تاوان آن را می‌دهد. به نظر من در شرایطی که جامعه در التهاب فقر و عدم تناسب قیمت‌ها و درآمدها است، مالیات بر ارزش افزوده در کل FMGC ها و نه فقط در صنعت غذا باید حذف شود تا کمترین فشار بر 80 درصد جمعیت ضعیف وارد آید.

 

در مورد افزایش دستمزد کارگران توضیح دهید؟

در مورد افزایش حقوق کارگری، کاری که وزیر مستعفی انجام داد واقعاً آسیب زیادی به تولیدکننده وارد کرد که در زمان اجرای آن، اعتراض نیز کردیم اما ترتیب اثر داده نشد.

در واقع این افزایش 57 درصدی دستمزد کارگری باعث شد تا خود کارگر نیز بیش از دو برابر تاوان پرداخت کند؛ به‌طوری که این افزایش، در خرید مایحتاج زندگی او نمایان شد.

در این رابطه از تولیدکنندگان انتظار داشتند که روی قیمت محصول خود، افزایشی اعمال نکنند؛ در حالی‌که نمی‌توان افزایش 57 درصد حقوق را اعمال کرد اما این افزایش را روی قیمت محصول اعمال نکرد؛ زیرا در این‌صورت بنگاه اقتصادی تولیدکننده نابوده شده و مرگ اقتصادی رخ می‌دهد.

از طرفی با آن‌که 57 درصد و حداقل 2 میلیون تومان به حقوق کارگر اضافه شد، 600 هزار تومان را دولت تحت عنوان بیمه از او کسر کرد؛ در حالی‌که می‌توانست از این سهم 30 درصدی چشم بپوشد.

من به‌عنوان یک تولیدکننده و کسی که چند هزار نفر را در مجموعه خود به‌کار گرفته‌ام و خارج از آن به‌عنوان کسی که مستمری بگیر تأمین اجتماعی است، از این‌کار شاکی هستم. در واقع تأمین اجتماعی با دریافت این وجه، چه خدماتی انجام می‌دهد؟! یک کارمند تأمین اجتماعی 30 سال پس‌انداز کرده است، بنابراین نباید اعلام کرد که مستمری‌بگیر دولت است چون او پس‌انداز خود را از دولت دریافت می‌کند. در موضوع افزایش حقوق هم این موضوع بیش‌تر به نفع دولت شد تا کارگر.

 

در زمانی‌که آغاز به‌کار کردم، تصورم این بود که تنها برای خود یک شغل و درآمد ایجاد کرده باشم، اما لطف خدا بیش از اندازه شامل حال ما شد و مجموعه بیش از حد تصورم رشد کرد.

در واقع سال 79 با یک فکر و ایده، یک کارخانه اجاره‌ای را تهیه و در زمینه تولید غذای آماده به‌خصوص سالاد الویه، شروع به فعالیت کردم. در آن زمان حدود 10 کارگر داشتیم که من و یکی از شرکایم نیز در چرخه تولید کار می‌کردیم.

پس از آن واحد پخش را راه‌اندازی کرده و خودم با یک نیسان، کار ویزیت و پخش گرم را انجام می‌دادم. به لطف خدا امروز در «نامی‌نو» یازده واحد تولیدی فعال است بیش از 2 هزار و اندی نفر در آن مشغول به‌کار هستند. در کل هلدینگ نیز افزون بر 3هزار نفر اشتغال دارند و اکنون غیراز صنعت غذایی در زمینه‌های دیگر هم فعالیت داریم. در «نامی‌نو» ما با یک محصول (الویه مرغ) شروع کردیم و آن را به دو وزن یعنی 200 و 500 گرمی نیز رساندیم و سپس ژامبون الویه مرغ را در دو وزن 200 و 500 گرمی به خط تولید خود اضافه کردیم.

امروز سبد سس ما حدود 40 نوع در اوزان مختلف است؛ به اضافه سبد سوسیس و کالباس که 90 رقم است و در مجموع 60 تا 70 نوع غذا در سبد غذایی ما وجود دارد که اگر سس‌ها را نیز به آن اضافه کنیم حدود 200 رقم خواهد شد.

غذای آماده، ساندویچ‌ها و سس‌ها نیز دارای انواع مختلف است. در زمینه فرآورده‌های پروتئینی، چه فرآورده‌های گوشتی و چه گوشت‌های فرآوری شده را در سبد تولیدی خود داریم و سبد ما کامل است.

بله؛ مردم بیشتر با این محصول آشنا هستند و گاهی افراد با مشاهده محصولات دیگر با برند ما متعجب می‌شوند. معمولاً سوپرمارکت‌ها هم اغلب طالب این محصول هستند و ما خودمان محصولات دیگر را به آنان عرضه می‌کنیم و چون فضای سوپرمارکت‌ها کوچک است، بخشی از آن برای محصولات ما در نظر گرفته می‌شود.

 

در اوایل کار تقریباً روزی هزار بسته تولید داشتیم که البته مقداری از آن نیز برگشت داده می‌شد، اما هم‌اکنون در پیک فروش خود، روزانه در انواع غذاها تا 700 هزار بسته نیز تولید داریم.

 

بقیه محصولات در یک رده قرار دارند. محصولاتی همچون کشک بادمجان، بندری، سالاد مرغ و سالاد ماکارونی در یک رده هستند، ولی ساندویچ‌ها دارای تنوع بیشتری هستند و هریک از محصولات نظیر نیم چاشت‌ها و میان‌وعده‌‌ها از بازار خاص خود برخوردارند. در زمان‌های مختلف مثل شروع کار دانشگاه‌ها، فروش یکسری از محصولات افزایش پیدا می‌کند و یا در زمان سرما و گرمای هوا فروش برخی از محصولات، کاهش یا افزایش می‌یابد.

 

 

اگر شرکت‌ها برای خود یک پارادایم ایجاد نکنند معمولاً در زمان رشد یا افول بازار مصرف یک محصول با چالش مواجه خواهند شد. ما همواره این منحنی را در نظر داریم و زمانی که یک محصول افول پیدا می‌کند، پارادیمی ایجاد می‌کنیم تا تولید را حفظ کرده و رونق بخشیم. برای مثال در حال حاضر سس‌ها را وارد سبد محصولات خود کرده و یا قصد داریم قهوه را به سبد خود اضافه کنیم. البته در مورد این محصول چون با یک شرکت ایتالیایی، مشارکت تجاری داشته و آن را تحت لیسانس آنان در ایران تولید و برای ایتالیایی‌ها نیز صادر خواهیم کرد با برند ایتالیایی‌ کار می‌کنیم.

بنابراین در خط تولید خود هر دفعه یک محصول جدید را برای بازار و ذائقه‌های مختلف، تولید و با این‌کار، یک نوآوری در کار خود ایجاد کرده‌ایم؛ زیرا معمولاً کالاها در یک دوره از رشد یا افول برخوردار هستند که ما سعی کردیم آن را در نظر بگیریم. در سال شاید روی 10 تا 20 نوع محصول کارکرده و سپس 7 یا 8 مورد آن را تولید می‌کنیم و یک تا دو سال آن را ثابت نگه داشته و سپس آن را کنار گذاشته و محصول جدید را به سبد تولیدات خود اضافه می‌کنیم؛ یعنی وقتی می‌بینیم یک محصول در بازار جواب نمی‌دهد، اقدام به تولید محصولات جدید می‌کنیم تا زمانی که دو یا سه محصول جواب دهد.

 

صادرات مجموعه از وضعیت مناسبی برخوردار است و ما دارای یک دفتر در امارات و عمان هستیم و به کشورهایی همچون افغانستان، عراق و گاهاً ارمنستان صادرات داریم؛ به این‌صورت که خود تجار این مناطق، اقدام به خرید محصول از ما می‌کنند. در حال حاضر شاید بیشترین صادرات را به کشور عراق داریم، اما به این شکل که با مراجعه تجار عراقی با آنان قرارداد بسته و محصول را از ما خریداری می‌کنند و به عراق می‌برند؛ یعنی در واقع صادرات ما ارزی نیست و ریالی انجام می‌شود.

 

البته صادرات در سال گذشته به‌دلیل قیمت تمام شده تولید، از وضعیت بهتری برخوردار بوده است، اما عواملی همچون ارز 4200 تومانی که باعث می‌شد قدرت رقابت ما در بازارهای همسایه بیشتر باشد، اکنون کمتر شده است و اکنون ترکیه از رقبای بسیار قوی در زمینه صادرات به‌شمار می‌رود زیرا دولت این کشور، امکانات خوبی را در زمینه صادرات همچون حمایت‌های گمرکی، تسهیلات و… در اختیار آنان قرار می‌دهد و جوایز و حمایت‌هایی به آنان تعلق می‌گیرد که قابل مقایسه با کشور ما نیست.

 

در موضوعاتی همچون حمل و نقل، مشکلات گمرکی و تسهیل موارد گمرکی، نیاز به حمایت داریم. برای مثال زمانی‌که کشور قطر دچار مشکل شد از وزیر صنعت وقت تقاضا کردیم تا با تسهیل امور صادرات، بازار آن‌جا را در دست بگیریم؛ به‌طوری که حتی تولیدکنندگان استخوان‌دار بتوانند جنس خود را به‌صورت رایگان به این کشور صادر کنند، اما متأسفانه به این موضوع بهایی داده نشد و کشور ترکیه توانست با تسهیل کردن صادرات برای تولیدکنندگان، این بازار را تصاحب کند. متأسفانه در کشور ما حمایتی از صادرات انجام نمی‌شود.

 

ما یازده واحد تولیدی و به عبارتی 8 واحد تولیدی زیر مجموعه داریم؛ از این‌رو می‌گویم 8 واحد که چند واحد در کنار کارخانجات دیگر ایجاد شده و به آن‌ها متصل است. کارخانجات ما در تهران (شهرک صنعتی عباس‌آباد)، 2 تا 3 واحد است و کارخانجات ساوه و اراک هم واحدهای خارج از اصفهان ما هستند. در شهرک صنعتی اصفهان هم 3 واحد؛ یکی در کمشچه و یک واحد در «جی» و واحدی هم در شهرک صنعتی «سروش» داریم.

 

سه کارخانه ما ساندویچ تولید می‌کنند و سبد ساندویچ‌های ما متنوع هستند و از آنجا که زمان ماندگاری این محصول کوتاه است، کارخانه را کنار بازار فروش ایجاد کرده‌ایم؛ برای مثال کارخانه اصفهان، جنوب ایران را پوشش می‌دهد و کارخانه تهران، بازار تهران و کارخانه ساوه نیز شمال ایران را تغذیه می‌کند.

علاوه بر آن دارای 2 کارخانه سس هستیم که یکی در اراک و دیگری در تهران قرار دارد. همچنین دارای یک کارخانه فرآورده‌های گوشتی و یک واحد تولیدی کشک بادمجان و خوراک برپایه سس های گرم مثل بندری و فلافل و یک کارخانه دیگر تولید غذاهای آماده و برپایه سس های سرد مثل الویه و سالاد ماکارونی، سالاد مرغ و … نیز هستیم.

 

بله‌، اما برند آن تحت عنوان ماسیس عرضه می‌شود. در واقع در زمینه تولید فرآورده‌های گوشت ماسیس، کمی حرفه‌ای‌تر عمل می‌کنیم؛ اما در «نامی‌نو» محصولات معمول و مورد تقاضای عمده بازار را تولید می‌کنیم.

در ماسیس معمولاً اقدام به تولید محصولاتی می‌کنیم که در هیچ‌یک از واحدهای تولیدی کشور تولید نمی‌شود؛ محصولاتی که مورد تقاضای مشتریان خاص است؛ مثل «ران بوقلمون» یا «بیکن‌های خاص» که از قیمت بالاتری برخوردار هستند. برای توزیع و پخش آن هم نقطه هدف را مدنظر داریم و در اختیار یک مغازه خاص قرار داده می‌شود.

 

در آن مقطع به‌واسطه ارتباط با آقای کفاشیان، از او خواستیم تا با تبلیغ محصول ما روی لباس داوران موافقت کند و او نیز از این‌کار استقبال کرد. به نظر خودم، این‌کار خاص بود.