استان کرمان با ۲۵ درصد باغ های کشور، بیشترین سطح زیرکشت و پوشش بیمه ای را بین استان ها به خود اختصاص داده و کشاورزی نقشی حداکثری در اقتصاد و تولید استان بازی می کند؛ از آن گذشته معیشت یک میلیون نفر در استان کرمان به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به حوزه کشاورزی و باغداری گره خورده است.
طی سال های گذشته باغداران گردو و پسته بسیاری از محصول خود را به واسطه سرمازدگی، سیل و آفات از دست دادند و باوجود بیمه محصولاتشان، روند مراحل بیمه ای از پایش تا ارزیابی و پرداخت خسارت باغات آنقدر طولانی است که گاهی تا ماه ها و حتی سال به طول می انجامد و بهره برداران می نالند که حتی در صورت پرداخت هم رقم پرداختی نسبت و تناسبی با میزان خسارت ها ندارد.
حجم خسارت های محصولات طی سال های پیاپی درحالی که بازپرداخت وام های گذشته کشاورزان نیز فرارسیده در واقع تولید و صادرات محصولات باغی استان کرمان را امسال بشدت کاهش داده است و در صورت ادامه این روند می تواند موجب از بین رفتن باغات بسیاری در استان پهناور کرمان و بیکاری هزاران نفر شود.
برای آنکه عدد و رقم های مربوط به خسارت ها گویا تر باشد ذکر همین نکته بس که طی سال های اخیر تولید پسته در استان کرمان بویژه در رفسنجان به افزون بر ۲۵۰ هزار تن می رسید اما امسال این رقم کمتر از ۱۰ هزار تن اعلام شده است.
وقتی بیمه گذار به تعهداتش عمل نمی‌کند
یکی از باغداران گردو و بادام در شهرستان بافت با اظهار نارضایتی و اعتراض از وضعیت جبران خسارت شرکت های بیمه گذار گفت: ما کشاورزان به عملکرد این شرکت ها اعتراض داریم، زیرا اول اینکه خسارت های کشاورزان ابتدا دیر پرداخت می شود و پرداختی این شرکت ها نیز متناسب با قرارداد و تعهدات بیمه نیست و بسیار کمتر از آن است.
امین رجایی افزود: چندین بار از شرکت های بیمه گذار درخواست کردیم بیایند و از باغات خسارت دیده بادام و گردو شهرستان بافت بازدید کنند، نزدیک به ۱۰۰ درصد به این باغات خسارت وارد شده اما شرکت های بیمه حتی به تعهدات خودشان هم عمل نمی‌کنند.
سال گذشته هفت هکتار از درختان بادام و صدها درخت گردو را در شهرستان بافت به صورت ۱۰۰ درصد بیمه کردم و این درحالی بود که ۱۰۰ درصد خسارت به محصول من وارد شد اما بیمه کمتر از ۳۰ درصد هزینه را پرداخت.
وی عنوان کرد: سال گذشته هفت هکتار از درختان بادام و صدها اصله درخت گردو را در شهرستان بافت به صورت ۱۰۰ درصد بیمه کردم و این درحالی بود که ۱۰۰ درصد خسارت به محصول من وارد شد اما بیمه کمتر از ۳۰ درصد هزینه را پرداخت.
این باغدار استان کرمان اظهار داشت: سه سال است که باغات خود را بیمه می کنم؛ سال اول به واسطه تگرگ و سال دوم به خاطر سرمازدگی و آفت زنبور مغزخوار بادام محصولم از بین رفت و تمامی محصولم آسیب دید.
این باغدار افزود: خشکسالی، کرم خراط و سرمازدگی نیز امسال محصول گردو و بادام شهرستان های بافت و رابُر را از بین برد و این در حالیست که امسال هم ۲ هکتار از باغاتم را به واسطه کرم خراط، خشکسالی و سرمازدگی جمع آوری کردیم.
چند پیشنهاد از زبان کشاورزان
رجایی برای بهبود وضعیت بیمه در استان کرمان پیشنهاد کرد که شرکت های بیمه گذار نسبت به تعهداتشان خوب عمل کنند تا کشاورزان به بیمه محصولاتشان تشویق شوند.
وی تصریح کرد: شرکت های بیمه گر سالانه سهم بیمه را افزایش می دهند و این در حالیست که کشاورز سهم خود را بموقع پرداخت می کند لذا پرداخت کامل خسارت بیمه به کشاورز و باغدار باعث می شود که مردمی که در حال ضرر هستند با انگیزه بیشتری سمت شرکت های بیمه بیایند.
رجایی با اشاره به وابستگی شرکت های بیمه گر به بانک کشاورزی یا صندوق بیمه گفت: شرکت های بیمه هرچقدر که اقداماتی برای ترویج و تشویق کشاورز به سمت بیمه داشته باشند، ضمن جذب کشاورزان به رونق تولید محصولات کشاورزی، منافع دیگری نیز حاصل می شود؛ در واقع شفافیت انتقال اطلاعات می تواند نفع همگانی را در تولید محصولات کشاورزی به دنبال داشته باشد.
این باغدار شهرستان بافت بیان کرد: مروج های کشاورزی همراه با شرکت های بیمه گذار در بخش پیشگیری می توانند به کشاورزان مشاوره دهند که این امر می‌تواند دامنه خسارت ها را کاهش دهد لذا ضرورت ورود سازمان جهاد کشاورزی به این حوزه وجود دارد.
وی افزود: کشاورز ما به امید برداشت محصول هزینه زیادی در سم، کود، هرس و باغداری پرداخت کرده و حالا سرمازدگی باعث از بین رفتن محصولش شده و از طرفی دیگر شرکت های بیمه نیز به او پولی پرداخت نمی کنند و این امر کشاورزان را بی انگیزه می کند.
رجایی با تاکید بر اینکه کشاورز باید به بیمه محصولاتش ترغیب شود گفت: با پرداخت وام مناسب به باغداران می توان به تامین برخی نهاده های کشاورزان در زمانی که بیشترین خسارت ها را دیده اند نیز کمک کرد.
متاسفانه مسئولان ما از اتاق هایشان بیرون نمی آیند و در شرایطی که با اقدامات پیشگیری و ترویجی می توانستیم هزینه کشاورزان را کاهش دهیم، زنبور مغزخوار بادام این میزان خسارت را در باغات شهرستان بافت و رابر از خود برجای نمی گذاشت.
وی افزود: متاسفانه مسئولان ما از اتاق هایشان بیرون نمی آیند و در شرایطی که با اقدامات پیشگیری و ترویجی می توانستیم هزینه کشاورزان را کاهش دهیم، زنبور مغزخوار بادام این میزان خسارت را در باغات شهرستان بافت و رابر از خود برجای نمی گذاشت.
مشکلات کشاورزان شمال کرمان
محمد رضایی کشاورز رفسنجانی نیز گفت: بیمه کشاورزی در طول سال ها وجود داشته اما جوابگوی حجم خسارتی که به کشاورز می شود به هیچ وجه نیست.
وی تصریح کرد: امسال ۲۰۰ میلیون تومان زیان محصول پسته من بود اما در نهایت ۲۵ درصد خسارت را پرداخت کردند.
رضایی افزود: به طور مثال کارشناس بیمه یک محصول را میزان ۲۰۰ میلیون تومان بیمه می کند اما زمانی که محصول خسارت خورد میزان برآورد خسارت ها بسیار کمتر از برآورد واقعی است و در پرداخت آن هم با تاخیر و مسائل اداری روبه رو هستیم.
این کشاورز پسته ادامه داد: هزینه های محصول کشاورزی چند برابر شده اما بیمه تغییرات چندانی نداشته و در این شرایط کشاورز هیچ رغبت و تمایلی به بیمه محصول خود ندارد.
جنوب هم وضع چنین است
محمود صالحی باغدار اهل جنوب استان کرمان نیز گفت: امسال محصول گندم و ذرت خسارتی ندیده اما بارندگی و طوفان در فصل برداشت، عمده محصول خرمای ما را از بین برد.
وی تصریح کرد: خسارت بیمه هم کامل پرداخت نمی شود و به صورت حداقلی است که تقاضا داریم میزان خسارتی که بیمه برای خرمای بم می کند در جنوب کرمان نیز پرداخت شود و گزینه های بیمه ای آنها را برای ما هم در تظر بگیرند.
صالحی افزود: محصول خرمای جنوب استان کرمان کیفیت بهتری از شرق دارد و بیشتر خسارت دیده اما صندوق بیمه اعتبار چندانی برای ما در نظر نگرفته است.
امسال ریالی پرداخت نشده است
رییس کمیسیون اقتصادی و نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی نیز در این زمینه چندی پیش گفت: امسال تاکنون ریالی از اعتبارات دولتی برای جبران خسارت سیل، سرمازدگی و بیمه کشاورزی هرچند ناچیز به کشاورزان این استان پرداخت نشده است.
محمدرضا پورابراهیمی افزود: خسارت های مربوط به جبران بیمه محصولات کشاورزی که حق قانونی کشاورزان بوده پرداخت نشده ضمن اینکه توزیع کشاورز کارت ۵۰ میلیون تومانی نیز انجام نشده است.
وی با بیان اینکه از طرف دیگر فشار بانک ها را به کشاورزان داریم که به دنبال وصول مطالباتشان هستند اظهار داشت: کشاورزی که ۲ سال محصول خود را از دست داده اکنون باید قسط وام ها را نیز بپردازد لذا ادامه این وضعیت در استان کرمان به عنوان قطب کشاورزی کشور جایز نیست.
پورابراهیمی با بیان اینکه خسارت به محصول پسته در سیل سال جاری ۱۴ هزار میلیارد تومان برآورد شده است افزود: ۶ هزار میلیارد تومان نیز مطالبه کشاورزان از بیمه کشاورزی است.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه نبود فضای رقابتی موجب بروز فساد خواهد شد عنوان کرد: آماده ایم ضمن همکاری برای افزایش سرمایه در طرح های دولت و ظرفیت سازی در بخش های دیگر در کنار دولت باشیم.
پاسخ بیمه
برای اینکه علت تاخیر در جبران خسارت ها و میزان ناچیز آن را دریابیم به سراغ یکی از مسئولان بانک کشاورزی رفتیم که وی با اشاره به زمان‌بر بودن فرایندهای بیمه ای، مشکل اصلی را به میزان اعتبارات گره زد.
معاون خدمات بیمه‌ای کشاورزی بانک کشاورزی کرمان در این خصوص گفت: استان با ۱۰۲ هزار هکتار و ۲۵ درصد باغات کشور، رتبه نخست بیمه باغات ایران را به خود اختصاص داده که سرمازدگی از ابتدای فروردین ماه امسال به محصول پسته، گردو و بادام این استان خسارت ۲۰ تا ۱۰۰ درصدی وارد کرد.
جواد احمدزاده فرسنگی افزود: نوع سرما به صورت پوششی و تشعشعی بود و با ماندگاری چهار روز توانست بخشی عمده از محصول کشاورزان را از بین ببرد.
وی یادآور شد: از مجموع ۱۰۲ هزار هکتار باغ بیمه شده استان کرمان ۷۷ هزار هکتار پسته، ۱۱ هزار و ۱۰۰ هکتار خرما، چهار هزار هکتار گردو و مابقی بادام و سایر محصولات است.
فرسنگی بیان کرد: بازدیدها برای برآورد میزان خسارت های امسال از باغات خسارت دیده استان کرمان انجام شده و در این زمینه عملیات پایش و ارزیابی طی دوره ای انجام می گیرد تا خسارت ها به صورت دقیق و بر اساس منابع علمی انجام گیرد و نتایج آن در سامانه ای بارگذاری می‌شود.
به گزارش ایرنا درحالی که ماه ها از بروز خسارت به باغ های مردم از ابتدای سال می گذرد، وی ابراز داشت: اکنون در مراحل پایانی عملیات و تایید مجوزها برای برآورد و دسته بندی خسارت ها هستیم که در صورت تکمیل، پرونده برای جبران خسارت ها به تهران ارسال و غرامت پرداخت می شود.
معاون خدمات بیمه‌ای کشاورزی بانک کشاورزی استان کرمان با بیان اینکه امسال بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان به باغات استان کرمان خسارت وارد شده است گفت: سال زراعی گذشته ۴۴۰ میلیارد تومان غرامت پرداخت کردیم که ۱۴۰ میلیارد تومان آن مربوط به محصول پسته بود.
وی ادامه داد: ما با تعرفه های بیمه پاسخگوی کشاورزان هستیم که حداکثر ۳۰ درصد آن را کشاورز و ۷۰ درصد در قالب یارانه دولتی پرداخت می شود و تعهدات باتوجه به ظرفیت تولید باغات و میزان سهم کشاورزان پرداخت می شود.
چرا خسارت کشاورزان دیر و حداقلی پرداخت می شود؟
احمدزاده درباره تاخیر در پرداخت و میزان حداقلی آن نیز تصریح کرد: باتوجه به فرایند زمان بر بودن پرداخت خسارت باید اعتباری باشد که به صورت آنی و سریع پرداخت شود و چون پول نیست، خسارت بیمه شدگان با تاخیر پرداخت می شود.
وی یادآور شد: گزینه تهاتر را داریم و کشاورزانی که اجازه دهند از محل غرامت سال گذشته آنان، بیمه نامه سال جدید را صادر می کنیم اما افراد فقط میزان واریزی را می بینند در حالی که باید بدانند که حق بیمه امسال محصولاتشان هم از مبلغ پرداختی کسر شده لذا کشاورز تصور می کند که به ۳۰ درصد محصولاتشان غرامت پرداخت شده است.
احمدزاده درباره تاخیر در پرداخت و میزان حداقلی آن نیز تصریح کرد: باتوجه به فرایند زمان بر بودن پرداخت خسارت باید اعتباری باشد که به صورت آنی و سریع پرداخت شود و چون پول نیست، خسارت بیمه شدگان با تاخیر پرداخت می شود.وی بیان کرد: مرحله دیگر جبران خسارت کشاورزان از محل سازمان برنامه و بودجه پیگیری می شود که با تلاش نمایندگان و دولت امسال ۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای صندوق بیمه کشاورزان کشور اعتبار دیده شده است.
معاون خدمات بیمه‌ای کشاورزی بانک کشاورزی استان کرمان افزود: کشاورزان باید در تولید کشاورزی نقش آفرین باشند تا چرخه مدیریت این حوزه کامل شود و در این چرخه همه چیز را از صندوق بیمه می خواهند، در صورتی که ما خطرپذیری مالی را عهده دار هستیم و ریسک فنی و بازار و دیگر موارد تاثیرگذار را بهره بردار می تواند با مدیریت قوی‌تر به دست گیرد و رسانه های ترویجی نیز در این بخش کمک کننده هستند.
وی تصریح کرد: کشاورزان بیمه خود را با بیمه های تجاری مقایسه و بیمه تضمین تولید را از ما مطالبه می کنند، در حالی که پوشش بیمه ای کشاورزی به جز در حوزه دام سبک(۸۰ درصد ارزش تولید) برای حوزه تامین تولید در نظر گرفته شده است.
احمد زاده گفت: اگر دولت قبول مسئولیت کند می توان خسارت ارزش تولید را پرداخت کرد اما به واسطه مشکلات مالی دولت این امر حادث نمی شود و اعتبار فعلی نیز به نوعی یک حمایت از فرایند تولید محسوب می شود تا کشاورز از جایش برخیزد و فعالیت خود را آغاز کند.
وی اضافه کرد: بالاترین رقم بیمه شده را استان کرمان در کشور دارد به نحوی که ۱۵ درصد اعتبارات صندوق بیمه را این استان پرداخت می کند و توصیه می شود که کشاورزان و باغداران استان محصولات خود را بیمه کنند هرچند کم، اما درهرحال کمک‌حالی برای آنان است.
به گزارش ایرنا باتوجه به پاسخ متولیان بیمه کشاورزی در مورد فرآیندهای تامین و پرداخت غرامت و در شرایطی که بسیاری از کشاورزان محصولاتشان را باتوجه به وضعیت موجود بیمه نمی کنند، به نظر می رسد در سطح کلان نیاز به بازنگری در این زمینه وجود دارد؛ ضمن اینکه پیش از آن و ضروری تر از آن اقدامات متولیان جهاد کشاورزی برای پیشگیری از بروز آفت ها یا مقابله صحیح و بموقع با آنهاست.