اتاق‌های مشترک بازرگانی مهم‌ترین کاتالیزور گسترش همکاری و مبادلات اقتصادی بخشخصوصی دو کشور هستند. در واقع اگر ایران امروز با محدودیت جدی در روابط خارجی مواجه شده، در حال برداشت محصول اهمال‌کاری در زمینه اتاق‌های مشترک و همچنین عدم‌احساس نیاز به ایجاد روابط تجاری با جهان است. این روابط تجاری با کشورهای مختلف هستند که کشور را تبدیل به یک بازیگر فعال اقتصادی در سطح جهان می‌کند که منفعل نیست و موجب سودآوری برای کشورمی‌شود. همین فقدان استراتژی تجاری و عدم‌توجه به اتاق‌های مشترک بازرگانی است که موجب‌شده رخوت موجود در ساختار به برخی از اتاق‌های مشترک بازرگانی نیز ورود کند.
با وجود اینکه دولت هربار از زبان یکی از مسوولان تجاری کشور در سازمان توسعه‌تجارت، معاونت اقتصادی یا وزارت امورخارجه توضیح می‌دهد که مایل به ارتقای روابط تجاری با کشورهای مختلف است، اما در عمل تنها چند ایده مشابه را تکرار می‌کند؛ حال آنکه از سوی دیگر با وضع عوارض و تعرفه‌های گمرکی یا مشکلاتی از این قبیل، موجب ایجاد اختلال در نظام تجاری کشور می‌شود.درست است که اقداماتی نظیر امضای تفاهم‌نامه، اعزام رایزن تجاری یا دیدار از کشورهای خارجی و دعوت هیاتهای بازرگانی خارجی بستری مناسب برای توسعه روابط تجاری است، اما با این وجود، انجام توافق‌نامه‌های تجاری تنها زمانی ممکن است که بخشخصوصی تمایل کامل به همکاری با دولت را داشته باشد. این اتفاق هم جز با شنیدن صدای بخشخصوصی و مشورت گرفتن از آنها در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مهم، رخ نخواهد داد، زیرا اقتصاد ایران تشنه سرمایه‌گذاری‌های جدید از خارج از کشور، تجارت بیشتر و همچنین تبادل اطلاعات و فناوری با کشورهای جهان است؛ در واقع و به‌طور خلاصه، توسعه تجاری، نیازمند وجود یک کلان‌روایت در بطن و بن ساختارهای سیاسی کشور است که به بخشخصوصی اجازه پویایی و فعالیت داده و مانع از سازوکارهای اقتصادی آنها نشود. در این میان نقش اتاق‌های بازرگانی مشترک در ارتقای سیستم تجاری بین‌المللی کشور چیست و اتاق‌های مشترک چگونه می‌توانند با اقدامات خود رکود تجاری کشور را در مسیر پویایی قرار دهند؟ برخی از این اتاق‌های بازرگانی مشترک اقدام به تشکیل کلاس‌‌‌‌‌‌‌‌هایی برای زبان‌‌‌‌‌‌‌‌آموزی و تجارت می‌کنند. برخی دیگر از اتاق‌های بازرگانی مشترک نیز با بر‌‌گزاری کنفرانس‌‌‌‌‌‌‌‌ها و سمینارهایی در زمینه تجارت یک محصول تجاری خاص در ایران یا کشور هدف، تاجران و بازرگانان داخلی و خارجی را ترغیب به دادوستد می‌کنند. از سوی دیگر روسای اتاق‌های مشترک بازرگانی نیز مانند بقیه فعالان اقتصادی کشور، از بی‌‌‌‌‌‌‌‌ثباتی اقتصادی، فرسودگی شبکه ترانزیت کالا، مشکلات ارزی و تحریم‌ها گلایه می‌کنند و معتقدند که این معضلات، موجب تضعیف عملکرد اتاق‌های مشترک خواهد شد.
تحریم‌ها موجب کاهش علاقه‌مندی تجار سوئیسی شده‌است
رئیس اتاق مشترک ایران و سوئیس در همین‌باره میگوید: ما تمرکز خود در مبادلات با کشور سوئیس را به حوزه غلات اختصاص داده‌‌‌‌‌‌‌‌ایم و در این زمینه، بیشترین فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌ها را انجام دادیم. از آنجایی‌که اکثر شرکت‌های غلات جهان در ژنو مرکزیت دارند، این اقدام منطقی‌‌‌‌‌‌‌‌تر است. در بهار سال‌آینده قرار است کنفرانسی در ژنو داشته باشیم. این کنفرانس، هیات موسس و هیات‌امنایی دارد که همه جزو پیشکسوتان حوزه غلات هستند. شریف نظام‌مافی یادآوری می‌کند: این قبیل کنفرانس‌‌‌‌‌‌‌‌ها، پیش از این هم برگزار شده‌است. در آن زمان، ۶۰۰ مخاطب ایرانی و بین‌المللی در کنفرانس حضور داشتند. فعالان اقتصادی در زمینه تجارت غلات، تکنولوژی غلات و فرآوری غلات در این کنفرانس حضور داشتند، به‌همین‌دلیل یکی از اقدامات مهم اتاق مشترک ایران و سوئیس، ایجاد جایگاهی برای مبادلات در بخشخصوصی است.
رئیس اتاق مشترک ایران و سوئیس توضیح می‌دهد: در سال‌های اخیر مبادلات تجاری ما بسیار محدود شده‌است و تجار سوئیسی، رغبتی به حضور در ایران، آن‌هم در شرایط تحریمی ندارند. او بیان می‌کند: با این وجود، آکادمی ایران و سوئیس راه‌اندازی شده و حتی مجموعه زنان کارآفرین را تاسیس کرده‌است که تمام ابعاد تجاری برای دادوستد در دنیای امروز را آموزش دهیم. این کلاس‌ها شامل مجموعه کلاس‌‌‌‌‌‌‌‌های بازاریابی، آموزش نرم‌‌‌‌‌‌‌‌افزارهای تجارت و همچنین اقدامات موثر برای ساخت برندینگ هستند. این کلاس‌ها به‌صورت مداوم در شبکه‌‌‌‌‌‌‌‌های اجتماعی ما معرفی می‌شوند و علاقه‌مندان هم می‌توانند در آنها ثبت‌نام کرده و شرکت کنند. نظام مافی در پایان توضیح بیشتری درباره مجموعه زنان کارآفرین می‌دهد: در اصل زنانی که علاقه‌مند به ایجاد کسب‌وکار در حوزه‌های ما هستند در این مجموعه آموزش‌های موردنیاز را دریافت می‌کنند. آنها می‌توانند در کانون زنان کارآفرین که زیرمجموعه اتاق ایران و سوئیس است، یاد بگیرند که چگونه یک تجارت را آغاز کنند و باعث توسعه فردی و در نهایت توسعه اقتصادی کشور شوند.
نیازمند توسعه زیرساخت‌ها هستیم
هادی تیزهوش‌تابان، رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه نیز بیان می‌کند: در حال‌حاضر، شرایط ارتباطات بین کشور ما و روسیه فراهم شده‌است و هر دو کشور خواهان افزایش حجم دادوستد هستند. از ابتدای سال‌تاکنون نیز هیاتهای بزرگ تجاری از روسیه به ایران آمده‌‌‌‌‌‌‌‌اند. از قضا، رئیس اتاق بازرگانی روسیه نیز جزو اعضای این هیات‌‌‌‌‌‌‌‌ها بوده‌است. از سوی دیگر هیاتهای بزرگ تجاری نیز از ایران به سمت روسیه روانه می‌شوند تا باعث توسعه دادوستد میان روسیه و ایران شوند. تیزهوش‌تابان، تصریح می‌کند: در اتاق مشترک ایران و روسیه تلاش می‌کنیم که توجه ویژه‌‌‌‌‌‌‌‌ای به بازار متشکل ارزی داشته باشیم تا انتقال پول بین دو کشور با قیمت واقعی انجام شود. او در ادامه یادآوری می‌کند: در اتاق ایران و روسیه، همایشها و کنفرانس‌‌‌‌‌‌‌‌هایی برای علاقه‌مند‌کردن تجار به صادرات کالای تجاری خود برگزار می‌شود. اتاق بازرگانی ایران و روسیه مدام در حال تبلیغ کردن برای این کلاس‌هاست. این اتاق در استان‌های شمالی کشور که صادرات بیشتری با روسیه دارند نیز کلاس‌‌‌‌‌‌‌‌هایی برای آموزش دادوستد با این کشور برگزار می‌کند. با این همه و با وجود حضور هیاتهای بزرگی که از روسیه به ایران سفر می‌کنند، باید به بحث ارتقای زیرساخت‌های حمل‌ونقل، توجه بیشتری کنیم. ایران اکنون جزو اوراسیا محسوب می‌شود و ما امکانات و پتانسیل‌های خوبی برای دادوستد داریم که همه این پتانسیل‌‌‌‌‌‌‌‌ها باید استفاده شوند. این فعال اقتصادی، ضمن برشماری این اقدامات، اضافه می‌کند: ما در اتاق ایران و روسیه تمام تلاش خود را برای توسعه رابطه تجاری با روسیه انجام داده‌‌‌‌‌‌‌‌ایم، اما برای افزایش حجم تجاری با روسیه یا هر کشور دیگری، نیازمند امکانات لازم برای توسعه‌تجارت هستیم. کشور در بخش حمل‌ونقل دریایی، کشتی، حمل‌ونقل زمینی، ریل و راه‌آهن، باید توسعه یابد و ناوگان خود را ارتقا دهد. تنها این‌گونه است که می‌توان حجم مبادلات خود با کشورهای مختلف را افزایش دهیم.
تصمیمات خلق‌‌‌‌‌‌‌‌الساعه عملکرد اتاق‌های مشترک را تضعیف می‌کند
عرفان شاکری‌نسب، رئیس اتاق مشترک ایران و امارات فلسفه تشکیل اتاق‌های بازرگانی مشترک را انجام اقداماتی برای تسهیل و توسعه‌تجارت با کشورها می‌داند. او بیان می‌کند: اساس کار اتاق مشترک، اقداماتی برای همکاری بیشتر کشورها با یکدیگر است؛ در واقع همین پل ارتباطی میان دو کشور است که باعث تشکیل اتاق‌های بازرگانی مشترک می‌شود. او اقدامات انجام‌شده در اتاق مشترک ایران و امارات را چنین برمی‌‌‌‌‌‌‌‌شمارد: بر‌‌گزاری همایشها، نمایشگاه‌‌‌‌‌‌‌‌ها و معرفی اعضای اتاق‌ها، تاجران و بازرگانان به هم، از اقدامات اتاق بازرگانی مشترک است که باید در حوزه‌های گوناگون مورد فعالیت آنها انجام شود. شاکری‌نسب ادامه می‌دهد: برای مثال اتاق مشترک ایران و امارات، در گروه‌های مواد غذایی و ساختمان فعالیت زیادی می‌کند؛ زیرا عمده تمرکز و تجارت ما با امارات در همین حوزه است. این تنها بخشی از اقداماتی است که در اتاق مشترک بازرگانی انجام می‌شود. وی همچنین درباره بر‌‌گزاری کلاس‌‌‌‌‌‌‌‌های آموزش برای توسعه‌تجارت یادآوری می‌کند: انجام چنین اقداماتی نیز به تاجران و صادرکنندگان کمک می‌کند، اما چنین اقداماتی در حیطه فعالیت‌های تخصصی اتاق‌های مشترک نیست. شاکری‌نسب اضافه می‌کند: این دوره‌‌‌‌‌‌‌‌ها را معمولا اتاق ایران یا اتاق بازرگانی استان‌ها برگزار می‌کنند، با این‌حال ما نیز کلاس‌ها و همایش‌هایی داشتیم که راهکارهای توسعه صادرات به امارات و بالعکس را به علاقه‌مندان آموزش می‌دهد. رئیس اتاق مشترک ایران و امارات در پایان به برخی از معضلات دادوستد با کشور امارات می‌پردازد و میگوید: مسائلی مانند وضع قوانین ناگهانی یا تغییر آنها در کشور موجب ایجاد اختلال در عملکرد تجاری ما می‌شود. البته این مساله تنها مختص به تجارت با کشور امارات نیست. همچنین وجود تحریم‌ها باعث‌شده بسیاری از شرکت‌های بزرگ خارجی تمایلی به همکاری با ما نداشته باشند و نخواهند ریسک اعمال تحریم را به جان بخرند.