رهاسازی فاضلاب و عدم ساماندهی آن طی دهه‌های گذشته در اطراف شهرهای استان فارس و خصوصا کلانشهر شیراز موجب شده بعضی افراد سودجو از این بی تدبیری برای آبیاری مزارع و کسب درآمد استفاده کرده و محصولات آبیاری شده توسط فاضلاب را روانه سفره‌های مردم کنند.
سرسبزی بخش زیادی از مزارع اطراف شیراز خصوصا در شرق و شمال شرق این کلانشهر و شهر جدید صدرا نه به دلیل توسعه روش های نوین آبیاری بلکه به علت سوء استفاده از فاضلاب و آبیاری این مزارع با استفاده از این شیرآبه غیربهداشتی است.
نزدیک به دو دهه از موضوع آبیاری مزارع اطراف شیراز خصوصا شرق و شمال شرق این شهر با استفاده از فاضلاب می‌گذرد اما اقدام موثری طی سالیان گذشته برای حل این معضل که سلامت شهروندان را تهدید می کند نشد.
طی ماه‌های اخیر تصمیمات و اقدامات مهمی در این زمینه در سطح استان فارس کلید خورده که از این رو امیدواری بین دوستداران محیط زیست، کارشناسان مسائل بهداشت عمومی و همچنین مردم و اهالی شیراز ایجاد کرده است.
آخرین اقدام عملی در این رابطه در پی انتشار خبری مبنی بر آبیاری مزارع با فاضلاب در اطراف کلانشهر شیراز، سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، با هماهنگی دادستانی و دستگاه های ذی ربط، اقدام به امحا این مزارع در منطقه شرق شهر جدید صدرا کرد.
قلع و قمع محصولات ۵۰ هکتار از مزارع فاضلابی شرق صدرا
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در این رابطه گفت: ۵۰ هکتار از مزارع شرق شهر جدید صدرا که با فاضلاب آبیاری می شد طی روزهای اخیر قلع و قمع و امحاء شد.
ذبیح الله سیروسی افزود: از حوالی ساعت ۴ و ۳۰ دقیقه روز یکشنبه هفته جاری کار امحاء مزارع فاضلابی گندم و جو در منطقه شرق صدرا آغاز شد.
وی ادامه داد: فاضلاب شرق صدرا به منطقه تنگ قره پیری هدایت می شود که بخشی از این فاضلاب در این منطقه تصفیه و بخش دیگری رها می شود.
سیروسی اضافه کرد: در مجموع حدود ۱۵۰ هکتار مزرعه گندم و جو در این منطقه وجود دارد که بخشی از این مزارع با آب تسویه شده فاضلاب آبیاری می شود که بهداشت و محیط زیست نیز آن را تائید می کنند اما حدود ۵۰ هکتار از مزارع این منطقه به استفاده از فاضلاب خام آبیاری می شد که این مزارع امحاء شد.
این مسوول افزود: کانال های آبیاری که آب فاضلاب خام را به سمت مزارع هدایت می کرد نیز تخریب شد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شیراز گفت: حدود ۵۰ هکتار از مزارع این منطقه دیم است که نیاز به آبیاری ندارد و عملا حدود ۱۰۰ هکتار از مزارع این منطقه در معرض تهدید آبیاری با فاضلاب قرار دارد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شیراز در ادامه با بیان اینکه کشاورزان این منطقه از هدایت فاضلاب در کانالی که متعلق به آب قنات است نیز ناراضی هستند،گفت: فاضلاب رهاشده مهمان ناخوانده این منطقه است که وارد کانال آب قنات و اراضی کشاورزی منطقه شده است که باید ساماندهی فاضلاب این منطقه در دستور کار مسئولان شهر جدید صدرا قرار گیرد.
صدرا شهر جدیدی است که در دهه ۷۰ در ۲۰ کیلومتری شمال غرب کلانشهر شیراز احداث شد و اکنون این شهر جدید با حدود ۲۰۰ هزار نفر جمعیت با مشکلات زیادی ازجمله رهاسازی فاضلاب و ... مواجه است.
بیش از ۲۱ نوع بیماری هدیه محصولات کشاورزی آبیاری شده با فاضلاب
یک کارشناس بهداشتی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بیش از ۲۱ نوع بیماری از طریق سبزی و محصول آلوده‌ای که از طریق فاضلاب آبیاری شده است، می‌تواند انتشار یابد.
فاطمه زمانی افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد که یکی از راه‌های انتقال بیماری‌ها، از طریق مصرف مواد غذایی و محصولات کشاورزی است که با استفاده از آب‌های آلوده و فاضلاب، تهیه شده‌اند، به طوری که شایع‌ترین بیماری ناشی از مصرف سبزیجات و صیفی‌جات آبیاری شده با فاضلاب، اسهال و استفراغ و تب روده است.
وی ادامه داد: فاضلاب علاوه بر تهدید سلامت انسان باعث تغییر کیفیت خاک و تاثیر منفی در خاک و آب‌های زیرزمینی نیز می‌شود.
زمانی اضافه کرد: کلید حل این مشکل تسریع در روند احداث تصفیه‌خانه فاضلاب شهری است.
وی با تاکید بر اینکه آلودگی‌های شیمیایی که از طریق این فاضلاب‌ها وارد زمین می‌شود باعث به مخاطره افتادن سلامت افراد خواهد شد، گفت: این امر باعث شیوع انواع بیماری‌های عفونی، انگلی و میکروبی به‌ویژه در بین کشاورزان که به طور مستقیم با خاک در ارتباط هستند می‌شود.
این کارشناس مسائل بهداشتی با اشاره به اینکه ۲۱ نوع بیماری از طریق سبزی آلوده‌ای که با فاضلاب آبیاری شده است می‌تواند انتشار یابد، افزود: انواع ویروس‌ها و انگل‌ها و کرم‌ها در این فاضلاب وجود دارد که سبب اختلال در سیستم و کارکرد طبیعی بدن می‌شود.
آلودگی بیش از هزار هکتار مزرعه فاضلابی در اطراف شیراز
کارشناس بهداشت محیط و بازرس منطقه شرق شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: بسیاری از مزارع شرق و شمال شرق شیراز زیر کشت‌ها با آبیاری از فاضلاب است که از شرق دهکده سلامی و وزیرآباد شروع می‌شود و تا روستای خلجوی و دریاچه نمک ادامه دارد.
علیرضا فاتح افزود: بیش از هزار هکتار از مزارع گندم، جو، ذرت و یونجه در اطراف شیراز با فاضلاب آبیاری می شود.
فاتح در ادامه گفت: سال ۱۴۰۰ پیشنهاد شد که خط کانال فاضلاب منحرف شود که این کار انجام شد اما کشاورزان مجددا مسیر فاضلاب را به کانال اصلی برگرداندند و خط کانال جدید نیز تخریب شد.
کشاورزی نامشروعی که طی ۲ دهه با فاضلاب به بقای خود ادامه داده است
این کارشناس بهداشت محیط ادامه داد: تصاویر نقشه‌های هوایی سال ۲۰۰۳ از منطقه شرق شیراز نشان از بایر بودن اغلب زمین‌های زراعی این منطقه دارد که در ادامه کشاورزان با زهکشی و شوری زدایی اقدام به کاشت محصولات با استفاده از آبیاری با فاضلاب کرده‌اند.
وی اضافه کرد: بسیاری از این زمین ها در مجاورت دریاچه نمک قرار دارند که جز منابع ملی و حریم دریاچه است و مشخص نیست که این افراد چگونه اقدام به تصاحب این اراضی کرده و در آن کشاورزی می کنند.
فاتح بیان کرد: با مقایسه تصاویر سال ۲۰۲۲ با ۲۰۰۳ به وضوح تفاوت و تسخیر اراضی منطقه مشخص و قابل مشاهده است.
راه حل چیست؟
این کارشناس بهداشت محیط عنوان کرد: انتقال موقت فاضلاب به سمت دریاچه نمک و حفر کانال و لوله گذاری راه حلی کوتاه مدت است تا کشاورزان نتوانند آب فاضلاب را برای کشاورزی منحرف کنند.
وی در بخش دیگر سخنان خود بیان کرد: در این شرایط کانال فاضلاب شهرک صنعتی که بصورت ناقص تصفیه می شود و سرشار از فلزات سنگین است و همچنین فاضلاب رودخانه میانرود و شهرک والفجر نیز پس از مخلوط شدن با فاضلاب پایگاه هوایی و فاضلاب شهرک صنعتی به دریاچه نمک سرازیر می‌شود.
فاتح با بیان اینکه به عنوان کارشناس بهداشت محیط در منطقه بیش از یکسال است که درگیر این مشکل است و همواره هشدارهای لازم را داده،گفت: بیش از ۲۰ سال است که آبیاری با فاضلاب در این منطقه رواج دارد.