روزهای پایانی چیدن انار از باغ های ساوه برای ثبت لحظه هایی که تلاش و زحمت های یک ساله باغداران این شهرستان به نتیجه رسیده است راهی باغ ها می شوم.
باغ های مسیر روستاهای یل آباد و قردین را در پیش می گیرم و جاده آسفالتی که از خروجی شهر با من همراه بود را راهنمای خودم می کنم تا اینکه من را در ورودی روستای قردین به کارگاه های فرآوری و انبارهای اناری که تمام طول روستا را احاطه کرده اند، می رساند.
نه فقط رنگ انار بلکه اینجا بوی انارهم رهگذارن را پا به ترمز می کند تا برای چند دقیقه هم که شده سری به سفره رنگینی که انارکاران پهن کرده اند، بزنند و خانه هایشان را میزبان ویژند ساوه بکنند.
پوست نازک، مشخص بودن دانه های انار روی پوست، گردن نازک و تاج باز، دانه های درشت آبدار ملس و سرخ رنگ مهمترین ویژگی های انار ملس ساوه است
فکر اینکه نکند غروب بشود و برای تهیه گزارش به باغ ها نرسم باعث می شود از این همه زیبایی روستا بگذرم و راهم را مستقیم در ادامه همان جاده آسفالتی که آمده بودم ادامه بدهم و از روستا خارج شوم.
تازه از روستا که خارج می شوم زیبایی ها واقعی رخ نمایان می کنند و پاییز هزار رنگ چون شاعری چیره دست در گوش انارستان ها زمزمه می کند که پاییز از چشمان تو آغاز و برگ ریزان از وجود تو جاده را نارنجی می کند.
طرفین جاده باغ های انار است و طول جاده تا چشم کار می کند رد درختان گیسو زرد که دیگر گوشوارهای سرخشان را به گوش ندارند هویدا است و در میان این همه زیبایی دنبال باغداری هستیم که مشغول کار باشد.
از جاده اصلی خارج و با دنبال کردن جاده ای فرعی که خاکی است به باغی می رسیم که خانواده ای در آنجا مشغول کار و انبار کردن انارها هستند.
پایانه صادراتی مهمترین نیاز انار ساوه
محمد اسدی باغداری که به گفت و گو با او نشستیم با اشاره به اینکه فصل برداشت محصول انار در این شهرستان همه ساله از اواخر شهریور با ارقام زودرس همچون آلک و انار سفید آغاز می شود اظهار کرد: اما رقم انار ملس ساوه که مشهورترین رقم بوده از ۲۰ مهر تا اواخر آبان است.
وی اضافه کرد: اما امسال به دلیل اعلام هشدارهای زرد از سوی هواشناسی مبنی بر بارندگی های زودرس پاییزه فصل برداشت حدود ۱۰ روز زودتر آغاز شد و این مساله در کنار تنش های آبی موجب افت کیفی محصول امسال را در پی داشت.
اسدی در وصف ویژگی های انار ساوه افزود: پوست نازک، مشخص بودن دانه های انار روی پوست، گردن نازک و تاج باز، دانه های درشت آبدار ملس و سرخ رنگ مهمترین ویژگی های انار ملس ساوه است.
وی تحقق نیافتن صادرات انار ساوه را یکی از مشکلات انارکاران این شهرستان اعلام کرد و گفت: تحریم های یکجانبه علیه جمهوری اسلام و نداشتن پایانه صادراتی انار از عمده چالش هایی است که انارکاران و فعالان اقتصادی این شهرستان دچار آن هستند.
آب، چالش اصلی انار
محمد شیرازی باغدار دیگری بود که گفت: در ساوه بیش از ۱۰ رقم انار کشت می شود که انار ملس ساوه بیشترین سطح زیر کشت و شهرت را دارد و آلک، دانه سفید، تبریزی شیرین و ملس از دیگر گونه های انار پرورش یافته در این شهرستان است.
وی افزود:انار ملس ساوه به گونه ای است که در فصل برداشت علاقه مندان بسیاری از شهرها و استان های اطراف همچون تهران، قزوین، قم و همدان به روستاهای ساوه برای تهیه این محصول سفر می کنند.
شیرازی با بیان اینکه کرم گلوگاه و سفید ریشه خوار از افت هایی بوده که می توان با مدیریت مزرعه آنها را کنترل کرد یادآور شد: اما در سال های اخیر خشکسالی و کم آبی مهمترین چالشی که ضررهای جبران ناپذیر را برای ما وارد کرده است.
نقش زنان در برداشت انار
زنان روستا مانند هر محصول کشاورزی دیگری در مراحل برداشت انار نقش آفرینی می کنند که این نقش در مرحله انبار کردن انارها به دلیل نیاز به ظرافت بیشتری دارد پرنگ تر است.
یکی از بانوانی همراه خانواده خود در باغ مشغول انبار محصول است ، اظهار کرد: از اولین روز برداشت انار کار ما در باغ شروغ می شود و تا چیدن آخرین انار در کنار مردان و سایر اعضای خانواده ادامه دارد.
وی افزود: انارها پس از چیده شدن به انبار منتقل و ما اینجا با درجه بندی کردن آنها با توجه به سالم بودن به سه بخش فرآوری، ارسال به بازار تازه خوری و انبار تقسیم می شود.
این بانو افزود: انارهای ویژه فرآوری که عمدتا ترک خورده و آفتاب سوخته بوده برای آبگیری و تهیه رب انار به صورت سنتی در باغ ها و یا صنعتی در کارخانه های فراوری است اما انارهای انبار شده که تماما محصول درجه یک باغ هستند تا ماه های سرد سال و حتی بعد عید نیز نگهداری می شود.
قابلیت صادرات ۴۰ هزار تن انار
«علیرضا طهماسبی» با بیان اینکه میزان برداشت امسال نسبت به سال گذشته ۱۰ درصد افزایش داشته است افزود: گرمای بیش از حد تابستان از مسایلی بود که امسال در باغات انار با آن مواجه شدیم و این گرما باعث طولانی شدن دوره رشد انار شد و آبگیری و رنگیری آن به موقع انجام نشد.
وی اضافه کرد: کمبود آب از دیگر چالش های پیش روی انار کاران است که امسال به دلیل تداوم کاهش بارندگی ها و افت میزان ذخیره سد الغدیر ساوه و کاهش آب تحویلی به کشاورزان کاهش بیش از هر زمانی احساس شد که در صورت تداوم خشکسالی ها سرنوشت برخی از باغ ها معلوم نیست.
وی عدم درجه بندی محصول با کیفیت صادراتی و بسته بندی از دیگر مشکلات پیش روی صادرات است افزود: برای این منظور احداث پایانه صادراتی انار از مهمترین تسهیل گری هایی است که از سوی دستگاه ها دنبال می شود.
طهماسبی گفت: پیشتر یک قطعه زمین ۲۰ هکتاری به تعاونی باغداران ساوه جهت احداث این پایانه واگذار شده اما تاکنون به علت عدم تمکن مالی این تعاونی عملیات احداث ان آغاز نشده است.
وی افزود: امسال با روی کار آمدن تعاونی دهیاران بخش مرکزی و تعاون روستایی مقرر شده این سه مجموعه اعتبارات مورد نیاز ۱۰ هزار میلیاردی احداث پایانه صادراتی را در مراحل مختلف تامین و نسبت به احداث آن اقدام کنند.
مدیرجهاد کشاوری ساوه گفت: ایجاد بارانداز، احداث کارگاه های درجه بندی و بسته بندی محصول، سردخانه های نگهداری، ارایه خدمات گمرکی و قرنطینه ای از جمله خدماتی است که این پایانه پس از افتتاح به باغداران ارایه می کند.
وی همچنین افزود: ۷۵ درصد از ۱۷۰ هزار تن انار تولیدی این شهرستان به صورت تازه خوری و ۲۵ درصد نیز در کارخانجات و کارگاه های سنتی عمدتا به صورت آبگیری فرآوری می شود.
افزون بر ۱۳۵ هزار هکتار اراضی کشاورزی در شهرستان ساوه وجود دارد که ۲۱ هزار هکتار آن باغات و ۱۱۴ هزار هکتار دیگر را زمین های زراعی شامل می شود.
سالانه در شرایط نرمال اقلیمی و بارش‌ها امکان تولید بیش از ۹۳۵ هزار تن انواع محصولات زراعی و باغی در شهرستان ساوه وجود دارد.