قیمت گوشت قرمز در مشهد مقدس در حالی که تا همین هفته گذشته از ۴۶۰ هزار تومان به ازای هر کیلو تجاوز نمی کرد اما این روز ها روی ارقام ۶۴۰ تا ۶۸۰ هزار تومان بسته به نوع عرضه جولان می دهد.
افزایش ۲۰۰هزار تومانی قیمت گوشت به ازای هر کیلو در عرض یک هفته این روزها برای بسیاری مردم غیر قابل باور و البته با شکوائیه های بسیاری همراه شده است.
در بازار چه خبر است؟
به دلیل گرانی گوشت گرم لذا بسیاری از شهروندان ترجیح می دهند برای تامین نیاز های خود به خرید گوشت های یخ زده و یا گوشت های وارداتی روی بیاورند اما با وجود اینکه قیمت هر کیلو گوشت وارداتی یخ زده گوسفندی به ازای هر کیلو ۳۳۵ هزار تومان قیمت گذاری شده است اما نحوه عرضه آن به گونه ای است که بسیاری از خانواده را از خرید آن منصرف می کند.
در این رابطه بسیاری از خانواده شکایت دارند که به ازای خرید یک ران گوشت یخ زده وارداتی باید حداقل دو الی ۳ کیلو دنده آبگوشتی نیز به همراه این گوشت از مغازه دار خرید کنند و لذا این موضوع نه تنها خوشایند نیست بلکه صرفه اقتصادی برای آن ها ندارد.
در همین رابطه بسیاری از شهروندان ابراز می کنند گوشت های گرم وارداتی ظاهرا فقط در تهران توزیع می شود و در فروشگاه های افق کورش مشهد خبری از گوشت گرم با نرخ دولتی نیست!
چرا گوشت گران است؟
رئیس اتحادیه دامداران خراسان رضوی در پاسخ به دلیل افزایش قیمت دام زنده و به تبع آن گرانی این ماده پروتئینی در بازار گرانی نهاده های دامی و افزایش هزینه های تولید را از عوامل اصلی این موضوع دانسته و به ما می گوید: در طی سه سال گذشته خشکسالی های حاکم بر کشور تاثیر نامطلوبی بر روی چراگاه ها گذاشت و لذا بسیاری از دامداران و تولید کننده ها به ناچار مجبور شدند تا تغذیه دام خود را با خرید علوفه و نهاده های دامی آزاد در دستور کار قرار دهند.
مهدوی با بیان اینکه در همین حین نیز دولت نسبت به جراحی اقتصادی و آزاد سازی یارانه ها اقدام کرد ، می گوید: این دو عامل دست به دست هم داد تا دامداران فشار بسیار سنگین و غیر قابل تحملی را در تامین نیاز های دام متحمل شود و نتیجه این موضوع همین شد که دام های بسیاری به ویژه در دامداری های سنتی و روستاها روانه کشتارگاه شوند.
وی با بیان اینکه گرانی نهاده های دامی و افزایش هزینه های نگهداری دام بسیاری از دامداران روستایی را در نگهداری دام هایشان ناتوان ساخت ادامه می دهد: دقیقا تا دو سال پیش دامدار برای تعلیف دام خود به ازای خرید هر کیلو جو فقط ۱۷۰۰ تومان هزینه می کرد این در حالی است که قیمت جو امروز به بیش از ۱۱ هزار تومان به ازای هر کیلو رسیده است و لذا با وجود اینکه قیمت نهاده های دامی بیش از ۷ برابر شده است اما قیمت گوشت در بازار چنین ضریب افزایشی را تجربه نکرده است .
کاهش آمار دام سبک
مهدوی می گوید: پیش از این بار ها و در جلسات مختلف به مسئولان امر توجه دادیم که به دلیل ناتوانی دامداران در نگهداری دام لذا با رویه کشتار بی رویه دام های مولد روبرو هستیم و این موضوع در آینده تاثیر بسیار نامطلوبی بر بازار عرضه و تقاضا خواهد گذاشت و لذا امروز می توان نتیجه این دغدغه ها را به وضوح مشاهده کرد زیرا در حال حاضر به دلیل کاهش دام با کمبود دام سبک روبرو هستیم و این در حالی است که تقاضا کاهش نیافته و لذا برهم خوردن این دو عامل موجب افزایش قیمت گوشت در بازار شده است.
وی با بیان اینکه دامداران ما در طی دو سال گذشته با ضرر و زیان های سنگینی روبرو بودند ادامه می دهد: در طی دو سال گذشته بسیاری از دامداری های سنتی از گردونه تولید خارج شدند و مجبور شدند تا دام زنده خود را به بهای ناچیزی به فروش برسانند زیرا مخارج خرید نهاده ها از توان ها خارج شده بود.
رئیس اتحادیه دامداران خراسان رضوی اذعان می کند: متاسفانه در حال حاضر به دلایلی که عنوان شد افزون بر ۵۰ درصد دام مولد را از دست دادیم.
حمایت از دامدار جواب می دهد
وی در پاسخ به این سوال که آیا راهکاری برای حل این مشکل وجود دارد یا خیر نیز به ما می گوید: پیش از این هم راهکار های متفاوتی برای حفظ منابع دامی و حمایت از تولید کننده مطرح کردیم و حتی در مواردی برخی از طرح ها مانند خرید دام امانی به مرحله اجرا درآمد اما به صورت جدی به موضوع حمایت از دامدار توجه نشد.
وی ادامه می دهد: در همان زمان که خشکسالی مراتع را تحت الشعاع خود قرار داده بود و یا هنگامی که قرار بود طرح آزاد سازی یارانه ها انجام شود بار ها از دولتمردان خواستیم تا با حمایت دامدار و تامین نهاده ها برای جلوگیری از آسیب های ناشی از تکانه های قیمتی دامدار را حمایت کنند.
وی بیان می کند: برای بازگشت آرامش و امنیت به تولید ضرورت دارد تا خاطر دامدار از تامین به موقع نهاده جمع باشد لذا پشتیبانی امور دام می تواند با اجرای طرح «تولید قراردادی» و خرید تضمینی دام از دامدار تولید کننده را به تولید دلگرم کند؛ به عبارتی اگر دولت برای حمایت از دامدار و تامین نهاده پا در میدان بگذارد لذا دامداران سنتی ما به دلیل اینکه توان اقتصادی اندکی دارند قادر به ایفا کردن نقش تولید گوشت خواهند بود در غیر اینصورت از میدان تولید خارج خواهند شد.
قاچاق دام
حسین هودانلو یکی از فعالان حوزه دامپروری در قوچان نیز می گوید: افزایش چشمگیر قیمت نهاده‌های دامی و جیره‌های غذایی صنعتی از آن جا که تابعی از قیمت ارز است موجب افزایش هزینه تمام‌شده تولید دام زنده در استان و هم‌چنین افزایش قیمت‌ها شده است.
وی به ما می گوید: واقعیت اینست که تولید بره در استان نسبت به گذشته بسیار کاهش یافته و باید اعتراف کرد که با کمبود دام در خراسان رضوی مواجه هستیم.
این فعال حوزه دامپروری با بیان اینکه بارش ها و مراتع نقش مهمی در تامین گوشت دارند به بازار می گوید: وقتی مراتع جان می گیرند لذا بسیاری از دامداران تمایل کمتری برای عرضه دام خود در میدان‌ها داشته و ترجیح می‌دهند که دام خود را برای اضافه‌وزن بیشتر تا سال آینده نگهداری کنند.
این تولید کننده ابراز می کند: اما وقتی علوفه نیست دامداران سبک مجبور هستند که در این شرایط برای تغذیه دام‌هایشان از نهاده دستی استفاده کنند لذا تغذیه دستی هم با این شرایط تخصیص ارز برای واردات نهاده‌ها، بحرانی و برای آن ها گران تمام می شود.
وی با اشاره به اینکه دولت در توزیع و هم‌چنین جلوگیری از فروش نهاده‌ها در بازار سیاه ناموفق بوده و حتی با راه‌اندازی سامانه بازارگاه هم نتوانست کمکی به دامدار بکند بیان می‌کند: متأسفانه این‌همه مشکلات ریزودرشت از طرف دولت برای تولیدکننده و دامدار ایجادشده است اما همیشه دولت دستش را بر روی قیمت تولید می گذارد و نرخ اجباری تعیین می‌کند و لذا این اقدامات نه‌تنها دامدار را متضرر می‌کند بلکه از صحنه تولید به‌طور کامل حذف می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: شما سری به روستاهای اطراف مشهد بیندازید کاملاً برایتان آشکار می‌شود که گله‌های دام در روستاهای مشهد به تعداد یک‌پنجم گذشته کاهش‌یافته است و بسیاری از آغل‌ها در خانه‌های روستایی کاملاً خالی است.
هودانلو ابراز می کند: در این میان به دلیل مشکلات فراوان، قاچاق دام سبک در این نواحی غربی یا شرقی رونق می گیرد و قاچاقچیان بره و میش‌های مولد را خریداری می‌کنند و پس از اینکه دام وزن گرفت و آماده شد در فصول موردنظر آن را به خارج از کشور قاچاق می‌کنند.
این فعال حوزه دامپروری ابراز می کند: وقتی نهاده به دست دامدار نرسد دامدار مجبور می‌شود بره‌ها و دام‌های مولد خود را بفروشد به‌جز استان‌های شمال غربی که وضعیت کمی بهتر است در باقی نقاط کشور کسی توان پروار کردن بره‌های تازه به دنیا آمده را ندارد و همین امر منجر به فروش دام‌های چاق و لاغر شده است.
خراسان رضوی مجری طرح تولید گوشت عشایری
خرید دام تضمینی و یا قراردادی یکی از طرح هایی است که بنا بر نظر کارشناسان می تواند به تضمین تولید و ثبات قیمت در بازار کمک کند اگر چه بسیاری از دامداران در گفت و با بازار این چنین عنوان می کنند که دولت پیش از این در پرداخت پول دام های خریداری شده کوتاهی کرده و این قرارداد ها به ضرر آن ها تمام شده است اما سرپرست اداره کل پشتیبانی امور دام خراسان رضوی از عقد قرارداد های جدید در همین رابطه و با عشایر استان خبر می دهد.
حمید رضا فخر رحیمی با بیان اینکه خراسان رضوی نخستین مجری طرح تولید قراردادی گوشت عشایر در کشور است اظهار می کند: در این قالب قرارداد پرورش ۵۰ هزار راس دام سبک در استان به ثبت رسیده است.
وی اظهار می کند: در همین راستا در برنامه ریزی اولیه انجام شده تعداد ۱۰ هزار راس دام سبک از این تعداد ویژه ماه رمضان کشتار و به بازار عرضه می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ۹ هزار تن نهاده جو به صورت ویژه برای تولید قراردادی گوشت توسط عشایر در استان تخصیص یافته است ادامه داد: برای پرورش این تعداد دام سبک، نهاده جو یاد شده تحویل عشایر خراسان رضوی و در زمان مقرر دام پرورشی به قیمت روز از عشایر خریداری می‌شود.
سرپرست اداره کل پشتیبانی امور دام خراسان رضوی با اشاره به اینکه نسبت به توزیع ۱۷۸ هزار تن نهاده دولتی شامل ذرت، کنجاله سویا و جو بین دامداران و مرغداران طی ۹ ماه گذشته در استان اقدام شده است می گوید: توزیع نهاده دولتی در حمایت از دامداران و مرغداران با هدف تامین گوشت مورد نیاز در استان در حال انجام است.
وی ادامه می دهد: نهاده توزیعی از ابتدای امسال تا کنون شامل ۹۸ هزار تن ذرت، ۵۰ هزار تن کنجاله سویا و ۳۰ هزار تن جو می‌شود.
کاهش مصرف کالری در خانواده ها
به استناد آمار های وزارت رفاه کالری دریافتی مردم در دهه ۹۰ روند نزولی به خود گرفت و از سال ۹۷ به بعد نیز پایین‌تر از مقدار مورد نیاز است لذا آمارها نشان می‌دهد که گرانی مواد پروتئینی تاثیر بسزایی در سرانه مصرف خانواده های ایرانی داشت است.
بنا بر آمار های رسمی مصرف سرانه مصرف گوشت قرمز از ۱۲کیلوگرم به حدود ۶ کیلوگرم و سرانه مصرف مرغ از ۳۲کیلوگرم به حدود ۲۶ کیلوگرم در تقلیل یافته است واین کاهش مصرف ناشی از نوسان‌های قیمتی است که همیشه شیب رو به بالایی دارد و دست مردم را از این محصولات کوتاه می‌کند.
اگر چه بنا بر آمار منتشره در سال ۱۴۰۰ این روند متوقف و تقریباً ثابت ماند اما سرانه مصرف کالاهای اساسی خانوارها نشان از پایین آمدن میزان مصرف خانوارهای دهک‌های کم درآمد داشته و به نظر می رسد با شیب تندتری در حال کاهش است.