تا یک سال قبل هیچ شخصی باور نمی کرد که گوشت گوساله بتواند مرغوبیت و لطافت گوشت گوسفند را با قیمت های زمخت خود پشت سر بگذارد و در بازار محبوبیتی برای خود دست و پا کند.
گزارش تورم آذرماه مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که تورم نقطه‌ای گوشت قرمز و گوشت ماکیان به بیش از ۹۰درصد رسیده است! که نرخ تورم نقطه‌ای گوشت قرمز و گوشت ماکیان در آذرماه در حالی به ۹۶.۷درصد رسید که در مهر ماه این عدد۸۲ و در آبان ۸۲.۴درصد بود.
اوج گرفتن تورم نقطه‌ای این گروه در ماه‌های اخیر نه فقط در آمار و ارقام، بلکه به‌طور ملموس در سبد خانوار و ناتوانی مردم در خرید این ماده پروتئینی کاملا محسوس است چنانچه که بنا بر آمار منتشره میانگین مصرف گوشت خانواده‌ها در کشور هشت کیلوگرم و در سه‌دهک کم‌درآمد جامعه دوکیلوگرم در طول سال رسیده است!
در حال حاضر قیمت گوشت گرم گوساله در فروشگاه های پروتئینی سطح شهر مشهد از ۵۳۰ تا ۵۶۰ هزار تومان و قیمت گوشت گرم گوسفندی از ۵۸۰ تا ۶۷۰ هزار تومان بسته به نوع لخت بودن گوشت و یا خرید اجباری گردن و دنده به ازای هر کیلو در نوسان است.
بسیاری از دامداران خراسانی در گفت و گو با بازار اظهار می کنند که بنا بر فشار های تحمیلی توسط مسئولان در حال حاضر مجبور به فروش دام زنده به ازای هر کیلو ۲۳۰ هزار تومان هستند اما این فشار ها زیاد دوام نخواهد آورد و احتمالا در سال آینده قیمت دام زنده به کیلویی ۲۸۰ تا ۳۵۰ هزار تومان در ازای هر کیلو برسد و لذا انتظار می رود در صورت این اتفاق قیمت گوشت به کیلویی ۸۰۰ هزار تومان برسد!
این تولید کننده ها اذعان می کنند فروش قیمت دام زنده کمتر از کیلویی ۲۸۰ الی ۲۹۰ هزار تومان برای دامدار ضرر است و لذا بدون شک دامداران وضعیت حال حاضر را تحمل نخواهند کرد و سال آینده باز هم شاهد افزایش قیمت گوشت خواهیم بود.
ریشه گرانی ها کجاست؟
گرانی گوشت به عوامل بسیاری بستگی دارد و لذا یکی از این دلایل بحران خشکسالی و نبود قوانین حمایتی از تولید کنندگان است که موجب شده تا بخشی از جامعه تولید کننده و فعال از این حوزه کناره گیری کرده و تعداد دام ها رو به کاهش بگذارد.
مثال بارز این موضوع اظهارات رئیس اداره امور عشایری بردسکن در استان خراسان رضوی است که می گوید: متاسفانه بحران خشکسالی و فقر مراتع و مشکل نقدینگی باعث شده است ۹۰ درصد عشایر منطقه در معادن مشغول به کار شوند.
قاسم سالاری اظهار می کند: جمعیت دام عشایر این منطقه ۱۴۰ هزار راس بوده است که در حال حاضر ۵۰ درصد کاهش پیدا کرده است.
رئیس اداره امور عشایری بردسکن خشکسالی، فقر مراتع و گرانی نهاده‌های دامی را از علل فروش دام در مناطق عشایری این شهرستان اعلام کرده و می گوید: به خاطر تامین امرار و معاش خانواده‌ها ۹۰ درصد عشایر منطقه در معادن مشغول به کار شده‌اند.
نقش حذف ارز ترجیحی
ابراهیم خسروی یکی از فعالان عرصه تولید و توزیع کننده مواد پروتئینی در خراسان رضوی در گفت و گو با بازار اظهار می کند: حذف ارز ترجیحی و اختلال در تهیه خوراک دام و طیور از مهمترین عوامل بحران زا در این حوزه بود.
خسروی تولید کننده گوشت: اگر چه موافق حذف ارز ترجیحی بودیم، اما این حذف به پیش‌بینی سناریوها و ایجاد زیرساخت‌هایی نیاز داشت که در دی‌ماه ۱۴۰۰ توسط بسیاری از تشکل های خصوصی به دولت گوشزد کردیم و در تمامی جلساتی که با نمایندگان جهاد کشاورزی داشتیم بر این موضوع تکیه کردیم اما واقعیت اینست که گوش شنوایی در این راستا وجود نداشت و دولت به هیچ وجه تاکنون نظر بخش خصوصی و تجارب آن ها را به بازی نگرفته است
وی اذعان کرد: پیش از این به عنوان یک تولید کننده موافق حذف ارز ترجیحی بودیم، اما این حذف به پیش‌بینی سناریوها و ایجاد زیرساخت‌هایی نیاز داشت که در دی‌ماه ۱۴۰۰ توسط بسیاری از تشکل های خصوصی به دولت گوشزد کردیم و در تمامی جلساتی که با نمایندگان جهاد کشاورزی داشتیم بر این موضوع تکیه کردیم؛ اما واقعیت اینست که گوش شنوایی در این راستا وجود نداشت و دولت به هیچ وجه تاکنون نظر بخش خصوصی و تجارب آن ها را به بازی نگرفته است.
خسروی بیان کرد: در همین راستا به نمایندگان وزارت جهاد کشاورزی پیشنهاد شد تا حذف تدریجی ارز ترجیحی و افزایش قیمت ها را به صورت پلکانی در دستور کار قرار دهند به طوری که مردم و تولیدکنندگان آسیب نبینند و لذا یکی دیگر از پیشنهادهای ما این بود که اگر بناست به مردم یارانه بپردازید، این یارانه در قالب کارت اعتباری تأمین لبنیات و مواد پروتئینی باشد تا بدین‌وسیله این اقلام مهم از سبد مصرفی خانوارها حذف نشود.
این توزیع کننده مواد پروتئینی ادعا کرد: کاملا واضح و مبرهن بود که اگر بعد از برداشته شدن ارز ترجیحی از تولید کننده حمایت نشود قیمت گوشت قرمز و سفید دو الی ۳ برابر خواهد شد.
خسروی افزود: با توجه به اینکه نیاز تولیدکنندگان به سرمایه در گردش هم بالا می‌رود، دولت باید به آن‌ها تسهیلات ارزان‌قیمت جبرانی می پرداخت تا مزیت‌های تولید را از دست ندهند اما در همین زمینه هم کار لنگ می زند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر بخش اعظمی از ظرفیت تولید در دامداری های سنتی و صنعتی از دست رفته است اظهار کرد: واردات گوشت برای تنظیم بازار فقط به طور موقت و در بازه زمانی یک ماهه می تواند بازار را آرام نگاه دارد و لذا علاج گرانی گوشت نیست.
این فعال حوزه مواد پروتئینی با اشاره به این موضوع که دخالت و نظارت دولت برای بازار گوشت به صورت یکطرفه است بیان کرد: هر زمان که قیمت ها افزوده می شود دولت با نظارت اجباری قیمت ها را دستکاری کرده و مثلا به میدان می اید اما هنگامی که تولید کننده در حال ضرر است و یا پولی برای تامین نهاده ندارد و یا برای دریافت اندک سهمیه نهاده دام دستش در نزد دولت دراز است اما دولت نقش نظارتی اش از هر زمان دیگری کمرنگ می شود.
حذف دام مولد
مدیرعامل اتحادیه دامداران خراسان رضوی نیز دلیل آشفتگی در بازار گوشت را افزایش هزینه تولید و از طرفی بر هم خوردن توازن عرضه و تقاضا عنوان می کند.
متاسفانه بسیاری از دامداران به دلیل اینکه توان تعلیف دام های خود را نداشتند لذا ترجیح دادند با کشتار دام های مولد هزینه های خود را کاهش دهند و لذا در حال حاضر شاهد هستیم که کاهش دام مولد تعادل عرضه و تقاضا را بر هم زده و لذا کاهش دام مولد امروز تاثیر خود را در بازار نشان داده است
مجید مهدوی به بازار می گوید: دو سال پیش همزمان با تشدید خشکسالی ها و هم چنین برداشته شدن ارز ترجیحی هشدار های لازم را مبنی بر اینکه دامداران قادر به نگهداری دام هایشان نیستند و باید اقدامات حمایتی برای حفظ ذخایر آن را در دستور کار قرار داد به مسئولان گوشزد کزدیم اما متاسفانه این این موضوع جدی گرفته نشد.
وی ادامه می دهد: متاسفانه بسیاری از دامداران به دلیل اینکه توان تعلیف دام های خود را نداشتند لذا ترجیح دادند با کشتار دام های مولد هزینه های خود را کاهش دهند و لذا در حال حاضر شاهد هستیم که کاهش دام مولد تعادل عرضه و تقاضا را بر هم زده و لذا کاهش دام مولد امروز تاثیر خود را در بازار نشان داده است.
وی اذعان می کند: متاسفانه مراتع استان در طی چند سال گدذشته به دلیل تشدید خشکسالی ها دچار فقر شد و لذا دامداران برای تعلیف دام هایشان مجبور شدند تا با خرید علوفه از بازار آزاد این نیاز را برآورده کنند و لذا این موضوع هزینه پروار بندی و نگهداری دام را به شدت افزایش داد.
مهدوی بیان می کند: وقتی هزینه‌ها زیاد می‌شود دامدار ناچار می‌شود بره‌ای را که نارس است یا دام مولد را بفروشد تا بتواند بخشی از هزینه‌هایش را تأمین کند و لذا عرضه در بازار کم می شود و این در حالی است که نرخ تقاضا چندان تغییری پیدا نکرده است و لذا نتیجه همین اتفاقی است که امروز با گرانی در بازار مشاهده می شود.
مدیرعامل اتحادیه دامداران خراسان رضوی اذعان می کند: قیمت نهاده های دامی از دو سال پیش تا کنون ۷ برابر افزایش قیمت داشته است و لذا با یک حساب سرانگشتی می توان فهمید که چه فشاری به دامدار برای تامین هزینه ها وارد می شود و این افزایش هزینه در نهایت به قیمت گوشت در بازار می رسد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا راهکاری برای حل این مشکل وجود دارد یا خیر نیز به ما می گوید: پیش از این هم راهکار های متفاوتی برای حفظ منابع دامی و حمایت از تولید کننده مطرح کردیم و حتی در مواردی برخی از طرح ها مانند خرید دام امانی به مرحله اجرا درآمد اما به صورت جدی به موضوع حمایت از دامدار توجه نشد.
کاهش کشتار دام
به تبع کاهش دام مولد و خالی شدن جایگاه های نگداری دام می بایست آمار کشتار در کشتارگاه ها نیز با افت و خیز و آمار نزولی همراه شده باشد که مدیر امور دام سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی بر این موضوع مهر تائید می زند.
مدیر امور دام سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی: در ۹ ماهه امسال تعداد کشتار گوسفند و بز ۲۲درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کمتر بوده است و میزان گوشت حاصل از کشتار دام سبک در کشتارگاه‌های این استان ۸.۵درصد کاهش داشته است
احمد داوطلب در این رابطه اذعان می کند: تعداد دام سنگین کشتار شده در کشتارگاه‌های خراسان رضوی در ۹ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۲درصد و میزان گوشت حاصل از کشتار ۱۵ درصد کاهش داشته است.
وی درباره میزان کشتار دام سبک و سنگین در مقایسه با سال گذشته می‌گوید: در ۹ ماهه امسال تعداد کشتار گوسفند و بز ۲۲درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کمتر بوده است و میزان گوشت حاصل از کشتار دام سبک در کشتارگاه‌های استان ۸.۵درصد کاهش داشته است.
داوطلب درباره میزان گوشت حاصل از کشتار دام سبک و سنگین در کشتارگاه‌های دام استان، می‌افزاید: در مجموع این میزان نسبت به سال گذشته ۱۱درصد کاهش داشته است.
وی همچنین به آمار میزان خروج و ورود دام سبک و سنگین استان می‌پردازد و بیان می‌کند: خروج دام سبک از استان نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۹درصد کمتر شده است اما ورود دام سبک به استان نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳درصد افزایش یافته است. خروج دام سنگین نیز از استان نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۱درصد کمتر شده است و ورود دام سنگین به استان نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶درصد افزایش یافته است.
مدیر امور دام سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی مجموع میزان گوشت قرمز تولیدی استان در نه‌ماهه امسال را با احتساب دام خروجی۵۷ هزار تن اعلام می‌کند و می‌افزاید: این میزان ۲۶درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است و این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل میزان تولید گوشت قرمز استان ۷۷ هزار تن بوده است.
وی ادامه می‌دهد: میزان گوشت استحصالی در کشتارگاه‌های استان حاصل از کشتار دام امسال۵۰ هزار و ۱۱۵ تن بوده است که نسبت به سال گذشته ۱۱درصد کمتر است.