جنگ میان شیران جنگل و اندر بادیه نیست، جنگ قیمت شیری است اندر بادیه البته بعد از پاستوریزاسیون، هموژنیزه و بعضا استریلیزاسیون که توسط آدم خورده می‌شود و میگویند خوردنش نیز لازم و بسیار ضروری است و خود حکایتی است اندر سلامت که مثنوی هفتاد من کاغذ است و تمام! پس باید بر سر قیمت آن هم برای بقای تولیدش و هم برای صنایع و برای تداوم مصرفش جنگ گفتاری و بحث گفتمانی کرد. همان مفهومی که روشنفکران اندر عالم سیاست و جامعهشناسی دیسکورساش (Discourse) نامند و راهکاری برای برونرفت از بحرانش پیشنهاد داد، از یک سو وزیر جهاد کشاورزی در مسیر اثبات جمله رئیسجمهور که گفته بود: حمایت این دولت از کشاورزی بینظیر است با مباهات البته فروتنی و تواضع در روزهای آغازین تیرماه گفت قیمت 1440 تومان برای هر کیلو شیر را مصوب کردیم و این قیمت را سازمان حمایت و سایر ارگانهای مرتبط نیز تأیید کردهاند و بعد از آن مهندس قلندری دامدار سرشناس گرگانی که فوراً تماس گرفت و به نگارنده گفت مقالهای بنویس و قدردانی اینجانب و تعدادی از دامداران صنعتی استان گلستان را به خاطر این مجاهدت وزیر اعلام کن، تا وقتی که شبهنگام بعد از روز اعلام این خبر سیروس روستا رئیس هیأت مدیره اتحادیه سراسری و مدیرعامل اتحادیه دامداران استان فارس این موضوع را در بحثی طولانی و بیش از یک ساعت تلفنی در ابعاد مختلف مورد مداقه و گفتگوی صمیمانه قرار داد که خلاصه کلامش این بود که وظیفه تولیدکننده چانهزنی بر سر قیمت نیست و قیمت باید صرفه اقتصادی داشته باشد و نگران از اینکه تورم احتمالی ماههای آینده ممکن است این قیمت را ببلعد و نهایتاً نظام عرضه و تقاضا باید کشش داشته باشد و اینکه اگر این قیمت بر اساس ارزیابی کارشناسی وزارت جهاد کشاورزی اعلام شده میبایست همان باشد که کارشناسان گفتند یعنی1530 تومان برای هر کیلو و با احتساب ینکه اگر تولید در واحدهای دامداری صنعتی صورت گیرد، و تأکید بر این نکته که موضوع سلامت و شادابی جامعه بحثی است در حوزه مسئولیتهای حاکمیتی که جای چانهزنی ندارد. تا آنجا که مهندس سعید سلطانی سروستانی مدیرعامل اتحادیه سراسری در یک گفتگوی رادیویی با گلایه از اینکه در مراحل تصمیمگیری برای اعلام قیمت و یا قیمت‌گذاری، تشکلها و نمایندگان آنها حضور نداشتند و این بیتوجهی اقدامی خلاف قانون است و اضافه میکند که معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی برای ابتدای سال 1393 قیمت واقعی شیر برای هر کیلوگرم با سود 10 درصد را حداقل 1530 تومان کارشناسی کرده است و در گفتار و مصاحبهای دیگر نگرانی خود را از این افزایش قیمت که ممکن اس به کاهش مصرف بیانجامد اعلام میکند و خواستار اندیشهورزی مسئولان دولتی در رابطه با این نگرانی خود یشود، همگی آشکار میسازد سه جنبه و سویه معادله شیر خام تولیدی یکی از سوی دامداران و سویه نهایی آن یعنی مصرف و حلقه واسط یعنی صنایع مرتبط در یک زنجیره بههم پیوسته با چالش و نگرانی مواجه هستند و تعیین قیمت شیر در وضعیت عادی نیست و عرصهای جنگی نه تقابلجویانه بلکه مخاطرهآمیز شیر را در چنبره خود قرار داده است.
جالب است گفته شود مهندس حسین چمنی مشاورارشد مدیرعامل صنایع شیر ایران پگاه که همواره بیش از چگونگی تعیین قیمت شیر و حتی تولید و عرضه آن یا سود و زیان صنایع، نگران کاهش مصرف شیر در سطوح مختلف جامعه و سلامت مردم است و بارها گفته است اگر فرهنگ مصرف گسترش یابد مشکل شیر مملکت نیز حل می‌شود، در دو گفتار مطبوعاتی تلاش میکند این پیام را به دولت برساند که افزایش قیمت شیر و در نتیجه لبنیات با سیاست ضدتورمی مغایر است و میگوید: صنایع لبنی با توجه به کشش بازار داخلی و خارجی توان خرید شیر خام را به نرخی بیش از هرکیلو 1250 تومان ندارد و افزایش قیمت این محصول با سیاستهای ضد تورمی دولت مغایرت دارد و شوک بزرگی برای بازار است. حسین چمنی میگوید: اگر قیمت شیر خام بیش از 15 درصد افزایش یابد، بازار داخلی کشش لازم را ندارد از سوی دیگر صنایع لبنی قدرت رقابت خود را در بازارهای بینالمللی از دست میدهند. ایشان بهطور آشکار مخالفت خود را با قیمت 1440 تومان برای هر کیلو شیر خام اعلام میکند و بیپرده میگوید این تصمیم یا مصوبه با سه سیاست ضد تورمی، ضد رکود و سلامتمحوری دولت در تضاد است.
وی همچنین اعلام میکند و میگوید ما حداکثر بتوانیم 1250 تومان خریداری کنیم، از سوی دیگر دبیر انجمن صنایع لبنی ایران که برای اولین بار آزادی قیمت لبنیات را اعلام کرده بود خبر از تخصیص مبلغ 300میلیارد تومان یارانه جدید برای خرید شیر خام میدهد که با پرداخت 190 تومان یارانه به ازای یک کیلو شیر خام، قیمت شیر خام دامداران به 1440 تومان میرسد، از سوی دیگر مهندس سعید سلطانی مدیرعامل اتحادیه نیز در پی دستیابی به راهحلی با هدف برونرفت از این چنبره مخمصهآمیز میگوید: عرضه علوفه دامی جایگزین مناسبی برای مابهالتفاوت پول شیر خام به دامداران است چرا که همچنان روی هر کیلو شیر خام 230 تا 300 تومان ضرر میدهند. وی با صراحت میگوید: با توجه به اجرای فاز دوم هدفمندی یارانهها تا کنون هزینههای کارگری 25 درصد، حمل و نقل 35 درصد، حاملهای انرژی 70 درصد و علوفه دامی بین 50 تا 180 درصد افزایش یافته است.
در چنین فضایی پرسش اساسی این است که چه باید کرد و کدام راهبرد میتواند موجب توسعه دامپروری و حل مشکل دامداران از یک سو، چرخش مناسب چرخ صنایع لبنی از سوی دیگر و رضایت مصرفکنندگان به عنوان حلقه نهایی و تعیینکننده این فرآیند گردد؟ این واقعیت را باید پذیرفت که مصرف شیر یکی از شاخصهای اصلی سلامت جامعه است و بر این واقعیت تلخ نیز انگشت گذاشت که قدرت خرید حداقل 5 دهک پایین جامعه تا آن حد نیست که حتی در یک عرصه رقابت قیمت میان صنایع لبنی هرچند واقعی و غیرانحصاری بتوانند افزایش قیمت بیش از 15 درصد فرآوردههای لبنی ناشی از افزایش 30 درصدی شیر خام نسبت به سال گذشته را تحمل کنند و حتما مردم بخش عمدهای از این ماده غذایی حیاتی را از سفره خود حذف میکنند. دولت از یک سو با این واقعیت مواجه است که باید دامپروری کشور را واقعبینانه حمایت کند و از سوی دیگر بهخوبی میداند که کاهش مصرف لامحاله بر تولید اثر مستقیم دارد، صنایع لبنی کشور نیز که بخش عمدهای از آن در رقابت صنایع شیر ایران (پگاه) حضور تعیینکننده در بازار دارد دستهای خود را به نشانه تسلیم بلند و زبان خود را به نشانه نگرانی از افزایش قیمتها گشوده است. در این میان یک راهبرد اصلی باقی میماند که فرآیند عرضه و تقاضا در محدوده قیمت 1440 تومان برای هر کیلو شیر خام حداقل برای 6 ماهه اول سال عمل شود ولی برای 5 دهک جامعه کارت یارانه ماهیانه خرید شیر و مواد لبنی به مبلغ 30 هزار تومان و با الزام به مصرف در زمان معین از محل بودجه سلامت یا هر ردیف دیگری که دولت ایجاد میکند صادر شود، به عبارت ساده بازار از یک سو با تثبیت قیمت 1440 تومان برای هر کیلو شیر کنترل و از جانب دیگر صنایع لبنی در یک بازار رقابتی با ارائه محصولات مختلف خارج از انحصار فعالیت کنند و تعدادی نزدیک به 15 میلیون نفر از آحاد کشور دارای کارت خرید ماهیانه شیر و مواد لبنی باشند و اگر به طور مرتب و ماهیانه مصرف نکنند قابل استفاده برای ماههای بعدی نباشد.