بحران کم‌آبی که سال‌هاست گریبان‌گیر بخش کشاورزی ایران شده، امروز به یک تهدید جدی برای امنیت غذایی کشور تبدیل شده است. در حالی که دنیا به سرعت به سمت کشاورزی هوشمند و دیجیتال‌سازی پیش می‌رود، در ایران هنوز بخش عمده‌ای از کشاورزی به روش‌های سنتی و غیربهینه انجام می‌شود. این عقب‌ماندگی، خطر کاهش تولید و افزایش وابستگی به واردات محصولات غذایی را افزایش داده است.
به روایت آمار وزارت نیرو، بیش از 90 درصد آب کشور در بخش کشاورزی استفاده می‌شود، در حالی که استفاده از روش‌های مدرن تا 30 درصد در کاهش مصرف آب کشاورزی موثر است.
کشورهایی مانند هلند و آمریکا در سال‌های اخیر با سرمایه‌گذاری گسترده در فناوری‌های کشاورزی هوشمند، از جمله سیستم‌های آبیاری قطره‌ای دقیق، پهپادهای پایش مزارع، اینترنت اشیاء و هوش مصنوعی، توانسته‌اند بهره‌وری آب و محصولات خود را به شدت افزایش دهند و بحران‌های آب را مدیریت کنند. به عنوان مثال، هلند که بخش قابل توجهی از کشاورزی خود را در محیط‌های گلخانه‌ای هوشمند انجام می‌دهد، با مصرف بهینه آب، بزرگ‌ترین صادرکننده محصولات کشاورزی در اروپا است.
در مقابل، در ایران هنوز بسیاری از کشاورزان به شیوه‌های سنتی آبیاری و مدیریت مزرعه متکی هستند که موجب هدررفت قابل توجه منابع آب شده و فشار بر منابع زیرزمینی را افزایش می‌دهد.
«سارا محمدی»، کارشناس فناوری‌های کشاورزی، در گفتگو با خبرنگار فارس می‌گوید: «کشاورزی هوشمند در کشور ما هنوز در مرحله ابتدای راه است و به دلیل کمبود زیرساخت‌ها و عدم حمایت‌های مالی کافی، گستردگی چندانی پیدا نکرده است. این وضعیت خطرناک است چون بدون تحول جدی در روش‌های کشاورزی، بحران آب تشدید خواهد شد و امنیت غذایی کشور به خطر می‌افتد.»
با وجود برنامه‌هایی که وزارت جهاد کشاورزی برای دیجیتال‌سازی آغاز کرده، مشکلاتی نظیر نبود اینترنت پرسرعت در روستاها، هزینه بالای تجهیزات هوشمند و کمبود آموزش تخصصی برای کشاورزان، مانع اصلی پیشرفت این طرح‌ها هستند. کشاورزان نیز به دلیل عدم آشنایی با فناوری‌های نوین و ترس از هزینه‌های اولیه، اغلب تمایلی به تغییر روش‌های خود ندارند.
کارشناس کشاوزری ابراهیم مرادزاده از پتانسیل بالای تولید محصولات کشاورزی می‌گوید اما معتقد است اگر همین مسیر سنتی ادامه یابد در آینده‌ای نه چندان دور ایران مجبور به واردات گسترده‌تر خواهد شد و منابع آب زیرزمینی نیز به شدت تخلیه خواهد شد. این در حالی است که کشورهای پیشرفته با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، نه تنها امنیت غذایی خود را تضمین کرده‌اند بلکه به صادرکنندگان بزرگ تبدیل شده‌اند.
در این میان کشاورزان از بالا بودن هزینه‌های تجهیزات کشاورزی هوشمند می‌گویند
--
رضایی، کشاورز نمونه در استان فارس، نظرش را درباره کشاورزی هوشمند این گونه می‌گوید؛ «واقعیت این است که ما هنوز به روش‌های سنتی عادت کرده‌ایم. تجهیزات هوشمند گران است و آموزش کافی نداریم. اما وقتی دیدم کشاورزان همسایه چقدر آب و هزینه‌شان کاهش یافته، خودم هم قصد دارم در آینده نزدیک از این فناوری‌ها استفاده کنم.»
کشاورزی هوشمند تنها راه نجات کشاورزی ایران از بحران‌های آب و تامین امنیت غذایی است. اگر برنامه‌های فعلی به صورت جدی و فراگیر دنبال نشود، کشور با چالش‌های جدی‌تری در آینده مواجه خواهد شد و فرصت‌های اقتصادی ارزشمندی را از دست خواهد داد.