به گزارش پایگاه خبری صنایع غذایی فودنا، استفاده از آفتکشها و قارچکشها دهههاست که بخشی جداییناپذیر از کشاورزی مدرن است؛ ترکیباتی که بهظاهر ضامن تولید پایدار غذا هستند اما طبق پژوهشهای جدید، میتوانند خود به تهدیدی علیه سلامت عمومی تبدیل شوند. در همین راستا، یک مطالعه مروری جدید توسط محققان ایرانی ابعاد کمترشناختهشده یکی از پرمصرفترین قارچکشهای جهان، «مانکوزب»، را بررسی کرده است.
آفتکشهای سودمند یا تهدید خاموش؟
آفتکشها اگرچه به کنترل آفات و افزایش محصول کمک میکنند، اما از طریق هوا، آب و خاک بهراحتی وارد بدن انسان میشوند. مطالعات بینالمللی نشان میدهد بسیاری از این ترکیبات با بیماریهایی همچون سرطان، مشکلات غدد، اختلالات عصبی و بیماریهای قلبی ارتباط دارند.
در این میان، قارچکشها به دلیل مصرف گسترده در سبزیجات، میوهها و محصولات زراعی اهمیت ویژهای دارند. گستردگی مصرف، پایداری محیطی و امکان انباشت، این مواد را به یکی از منابع اصلی تماس انسان با آلایندههای شیمیایی تبدیل کرده است.
تمرکز پژوهش؛ مانکوزب زیر ذرهبین دانشمندان ایرانی
در مطالعهای که توسط علی ماندگاری از گروه فارماکولوژی و سمشناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد و با همکاری دانشگاه جیرفت انجام شده، اثرات سمی قارچکش مانکوزب بررسی شده است. این ترکیب از خانواده «اتیلنبیـسدیتیوکارباماتها» محسوب میشود و سالها در جهان برای محافظت از محصولات زراعی و حتی برخی کاربردهای صنعتی استفاده شده است.
این پژوهش علمی با تحلیل دادههای منتشرشده، ورود مانکوزب به بدن، مکانیسمهای سمّیت، آثار سلولی و مولکولی و اثرات آن بر اندامهای حیاتی را مرور کرده است.
نتایج نگرانکننده؛ از استرس اکسیداتیو تا آسیبهای ژنتیکی
یافتهها نشان میدهد مانکوزب میتواند:
- موجب آسیب ژنتیکی شود
- عملکرد میتوکندری را مختل کند
- سطح استرس اکسیداتیو را بالا ببرد
- و در نهایت به آسیب اندامهایی مانند کبد، دستگاه عصبی و سیستم تولیدمثل منجر شود
شواهد اپیدمیولوژیک نیز نشان میدهد کارگران در تماس مکرر با این قارچکش، سطح بالاتری از مواد سمی مرتبط با آن را در بدن خود دارند.
خطر سرطان؛ چرا اروپا استفاده از مانکوزب را ممنوع کرد؟
مطالعات جهانی ارتباط تماس شغلی با مانکوزب را با افزایش احتمال برخی سرطانها مانند ملانوم پوستی، سرطان مغز و در برخی مطالعات سرطان پروستات نشان دادهاند. همچنین دادههای جدید حاکی از احتمال اختلالات هورمونی، حساسیت پوستی و سرطانزایی متابولیتهای این ترکیب هستند.
همین شواهد موجب شد اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۱ مجوز استفاده از مانکوزب را لغو کند.
پژوهشهای مولکولی نیز تأیید کردهاند اجزای فلزی این ترکیب، از جمله منگنز و روی، میتوانند با تولید رادیکالهای آزاد، به مرگ سلولی و التهاب دامن بزنند.
انتشار در یکی از معتبرترین نشریات ایران
نتایج این تحقیق در مجله فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران منتشر شده است؛ نشریهای که از منابع معتبر علمی در حوزه فیزیولوژی، فارماکولوژی و مکانیسمهای سمّیت زیستی به شمار میرود.