به گزارش پایگاه خبری صنایع غذایی فودنا، در حالی که فیلتر دوباره تلگرام و بحث‌های پیرامون نقش آن در اقتصاد دیجیتال ایران داغ شده است، گزارش‌ها حاکی از آن است که طرحی برای رمزارز مبتنی بر پلتفرم تلگرام در حال طرح‌ریزی است و بنابر اظهارات نمایندگان مجلس، ممکن است شرکت وابسته به بابک زنجانی واسطه اجرای این طرح باشد.
این خبر، موجی از واکنش‌ها را در میان اقتصاددانان و کارشناسان پولی کشور ایجاد کرده، چراکه چنین رمزارزی می‌تواند با تغییر الگوی پرداخت و مبادله، پایه پولی ریال را در معرض خطر قرار دهد.
تهدیدی خاموش برای ریال
کارشناسان اقتصادی در گفت‌وگو با رسانه‌ها تأکید کرده‌اند: «ریال، به عنوان پول رسمی ایران، از طریق تقاضاهای قانونی همچون پرداخت مالیات و کنترل حجم نقدینگی توسط بانک مرکزی، دارای مشروعیت و پشتوانه است.»
در تعریف ساده، پول وسیله‌ای برای مبادله، ذخیره ارزش و شمارش است. مشروعیت آن بستگی به توان دولت در ایجاد تقاضای حداقلی پایدار دارد. هنگامی که یک رمزارز جدید بدون پشتوانه رسمی وارد سیستم معاملاتی می‌شود، این چرخه مشروعیت مختل می‌گردد.
رمزارزهایی مانند بیت‌کوین یا موارد مشابه، فاقد تقاضای پایه قانونی هستند و ارزش آن‌ها به اعتماد بازار وابسته است — موضوعی که باعث نوسان‌های شدید و گسترش عدم ثبات مالی می‌شود.
رمزارز تلگرام؛ رقابت مستقیم با پول ملی
رمزارز طراحی‌شده بر پایه پلتفرمی گسترده مانند تلگرام، می‌تواند با ایجاد تقاضای درون‌پلتفرمی برای خرید خدمات، تبلیغات یا پرداخت‌های خرد، یک اکوسیستم مالی مستقل از دولت بسازد.
اگر چنین رمزارزی در ایران رسمیت یافته و مورد استفاده گسترده قرار گیرد، نتیجه آن واگذاری بخشی از حاکمیت پولی به پلتفرم خصوصی خارجی خواهد بود — اقدامی که می‌تواند بنیاد بانک مرکزی و تنظیم اقتصادی کشور را تضعیف کند.
پیامدهای احتمالی برای اقتصاد ایران
بر اساس تحلیل کارشناسان ارزی و پولی، سه پیامد اصلی از این تحول قابل پیش‌بینی است:
۱. کاهش تقاضا برای ریال: با گسترش معاملات روزمره در بستر رمزارز، حجم استفاده از ریال برای خرید و فروش کالا به تدریج کاهش می‌یابد.
۲. تضعیف ابزارهای سیاست‌گذاری پولی: بانک مرکزی بخشی از ابزارهای سنتی کنترل تورم، مانند نرخ بهره یا حجم نقدینگی را از دست می‌دهد.
۳. شوک تورمی زودهنگام: خروج حجم زیادی از ریال از چرخه رسمی اقتصاد و ورود آن به حوزه رمزارزی می‌تواند باعث افت شدید ارزش ریال و افزایش ناگهانی قیمت کالاها شود.
ردپای جهانی و واکنش حکومت‌ها
تجربه سایر کشورها نشان می‌دهد که دولت‌ها به‌شدت در برابر تهدیدات مربوط به انحصار پولی خود واکنش نشان می‌دهند.
چین نمونه روشنی از این رویکرد است؛ با وجود دارا بودن بیش از ۵۹ میلیون دارنده دارایی دیجیتال، دولت این کشور معاملات رمزارزی را به طور کامل ممنوع اعلام کرد. هدف این تصمیم، حفظ کنترل بر یوآن و جلوگیری از ظهور اقتصادهای موازی بود.
در مقابل، برخی کشورهای دیگر با وضع قوانین سخت‌گیرانه، تلاش کردند تا رمزارزها را صرفاً در قالب رسمی و نظارت‌پذیر وارد نظام مالی کنند. این سابقه جهانی نشان می‌دهد که هیچ حکومتی حاضر نیست به سادگی اقتدار پولی خود را به دست پلتفرم‌های خصوصی واگذار کند.
نقش بابک زنجانی در پروژه رمزارز و نگرانی از تأثیرات سیاسی
بر اساس گفته‌های امیرحسین ثابتی، نماینده مجلس، شرکتی متعلق به بابک زنجانی قرار است در راه‌اندازی این رمزارز نقشی واسطه‌گر بین ایران و تلگرام ایفا کند.
زنجانی پیش‌تر نیز با انتشار چند توییت در مورد اصلاح نظام بانکی بر پایه رمزارز و انتقاد از ساختار سنتی بانک مرکزی اظهار نظر کرده بود. این ارتباط سبب شده نگرانی‌هایی درباره ابعاد سیاسی و پشت‌پرده این پروژه مطرح شود؛ زیرا تمرکز چنین قدرت مالی جدیدی در دست گروه‌های خاص، می‌تواند اقتصاد کشور را در مسیرهای غیرشفاف سوق دهد.
آزمونی برای حاکمیت اقتصادی ایران
زمزمه راه‌اندازی رمزارز تلگرام در ایران صرفاً یک موضوع فناورانه نیست، بلکه آزمونی برای تعیین جهت آینده نظام پولی کشور است.
پذیرش این دارایی دیجیتال، به معنای اشتراک‌گذاری حاکمیت پولی با نهادی غیرملی است، امری که در بلندمدت ممکن است ثبات اقتصادی میلیون‌ها ایرانی را تحت تأثیر قرار دهد.
اکنون تصمیم‌گیران در برابر دو مسیر قرار دارند:
۱. ورود بی‌محابا به فضای رمزارزهای مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی؛
۲. یا تدوین قوانین هوشمندانه برای جلوگیری از تضعیف ریال و حفظ اقتدار پولی کشور.
تصمیمی که امروز اتخاذ می‌شود، می‌تواند سرنوشت ریال و مسیر اقتصاد ایران در یک دهه آینده را تعیین کند.
بر اساس تحلیل‌ها، ارتباط سه‌گانه میان فیلتر تلگرام، پروژه رمزارز داخلی و نقش بابک زنجانی می‌تواند تحولات بنیادی در ساختار پولی کشور ایجاد کند. از یک‌سو، توسعه بی‌نظارت ارزهای دیجیتال، خطر سقوط ارزش ریال را در پی دارد و از سوی دیگر، کنترل و هدایت هوشمندانه آن می‌تواند زمینه‌ساز تحولاتی اساسی در شفافیت اقتصاد دیجیتال ایران شود.