بر اساس اطلاعات رسمی منتشر شده، وزارت جهاد کشاورزی پس از بررسیهای کارشناسی، نرخ جدید شیر خام را ۲۳ هزار و ۹۷۰ تومان تعیین و برای تصویب نهایی به ستاد تنظیم بازار ارائه کرده است. تصمیمی که قرار بود تعادل را به زنجیره تولید تا مصرف برگرداند، حالا به منبع اختلافی داغ میان دو قطب اصلی این زنجیره تبدیل شده است: دامداران و کارخانههای لبنی.
عضو هیئت مدیره یکی از اتحادیههای دامداران کشور در گفتو گو با خبرنگار فارس اظهار کرد:
«قیمت واقعی شیر خام بر اساس هزینه تمامشده تولید، باید بالاتر از ۳۰ هزار تومان باشد. نرخ پیشنهادی نهتنها سودی برای دامدار ندارد، بلکه حتی هزینههای جاری ما را هم پوشش نمیدهد. ادامه این روند یعنی تعطیلی واحدهای دامداری کوچک و متوسط و وابستگی بیشتر کشور به واردات لبنیات.»
در سوی دیگر ماجرا، سعید یوسفی، مدیر یک کارخانه بزرگ تولید فرآوردههای لبنی، با لحنی هشدارآمیز گفت:
«با این نرخ جدید، قیمت تمامشده ما برای محصولات لبنی بالا میرود. اگر ستاد تنظیم بازار با این عدد موافقت کند، مجبور به افزایش قیمت نهایی محصولات هستیم. بازار فعلی کشش این افزایش را ندارد و ممکن است شاهد افت جدی مصرف لبنیات در کشور باشیم.»
در این میان، کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مصرفکنندگان بر نکته اساسی تأکید دارند؛ اینکه در تمام این تصمیمگیریها، مردم و منافع بلندمدت اقتصاد ملی بهنوعی نادیده گرفته شدهاند.
مهران کاظمی، استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران در این باره گفت:
«هر بار که هزینه تولید بالا میرود، به جای اصلاح ساختار و ارتقای بهرهوری، فشار را مستقیم به مصرفکننده منتقل میکنیم. راهکارهای دیگری مثل بهینهسازی سیستم توزیع نهادهها، حذف رانتهای زنجیره تولید، و حتی اصلاح الگوی مصرف دام میتواند هزینهها را کاهش دهد بدون آنکه بار آن به دوش مردم بیفتد.»
تحلیلگران هشدار میدهند که تداوم روند تصمیمگیریهای بخشی، بدون در نظر گرفتن تأثیرات ملی، منجر به بیاعتمادی عمومی و کاهش دسترسی طبقات متوسط و پایین جامعه به کالاهای اساسی همچون لبنیات خواهد شد.
مسئله دیگر، نبود یک مرجع شفاف و مستقل برای پایش واقعی هزینههای تولید است. تا زمانی که هر بخش بر اساس منافع خود نرخ پیشنهاد میدهد و در غیاب نظارت دقیق، دولت میان دو فشار تصمیم میگیرد، نه تولید سامان میگیرد، نه مصرف، و نه اقتصاد.
در چنین شرایطی انتظار میرود ستاد تنظیم بازار، پیش از هر تصمیمی، منافع ملی را بر منافع گروهی ترجیح دهد و با بررسی راهکارهای غیرقیمتی مانند ارتقای بهرهوری، کاهش هدررفت منابع و بازنگری در زنجیره تأمین، مسیر پایدارتری برای بازار شیر و لبنیات کشور طراحی کند.