نمک پاشیدن سخنگوی دولت بر زخم سفره مردم / قرار است تورم سه رقمی با اشک کنترل شود؟

در حالی که آمار‌های رسمی جهش‌های قیمتی تا ۳۶۷ درصد را برای کالا‌هایی نظیر روغن مایع و تا ۲۰۶ درصد را برای برنج در کمتر از یک سال تأیید می‌کند، اکنون سخنگوی دولت با «عذرخواهی» به استقبال این فاجعه اقتصادی آمده است این درحالی است که این سوال به ذهن می‌آید که آیا عذرخواهی می‌تواند قیمت تخم‌مرغ ۱۱۵ درصد گران‌شده را کاهش دهد؟ 

به گزارش سرویس اقتصادی تابناک، جهش‌های قیمتی کالا‌های اساسی در یک سال گذشته، دیگر یک «گرانی» ساده نیست، بلکه نماد یک تورم ساختاری و مزمن است که تأمین نیاز‌های اولیه را برای بخش بزرگی از جامعه به یک چالش روزمره تبدیل کرده است و در این میان، نسبت دادن گرانی‌های نجومی به «گران‌فروشی» و «وعده برخورد»، یک انحراف از ریشه‌های اصلی است. 

براساس گزارش‌های رسمی و میدانی، قیمت کالا‌های اساسی از اواخر سال گذشته تاکنون دچار افزایش‌های بسیار شدید و نگران‌کننده‌ای شده است که این افزایش قیمت‌ها بسیار بیشتر از نرخ عمومی تورم بوده و به‌طور مستقیم قدرت خرید خانوارها، به‌ویژه دهک‌های پایین درآمدی را تحت تأثیر قرار داده است به طوری که آمار‌های منتشر شده از مرکز آمار ایران نشان می‌دهد جهش‌های قیمتی در دوره کمتر از یک سال رخ داده است.

برای مثال برخی انواع روغن مایع در یک سال منتهی به تیرماه تا ۳۶۷ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند و درمیان محصولات پروتئینی قیمت تخم‌مرغ تا ۱۱۵ درصد، قیمت مرغ تا ۱۰۱ درصد، گوشت گوساله و گوسفندی افزایش۴۲ تا ۶۱ درصدی و گروه لبنیات (شامل شیر، پنیر و کره) هم در یک سال گذشته بین ۷۸ تا ۱۵۲ درصد افزایش پیدا کرده‌اند و حتی در ماه‌های اخیر (مرداد و آبان ۱۴۰۴) نیز موج‌های جدید گرانی ۵۰ تا ۷۰ درصدی در شیر خام و محصولات لبنی دیده شده است.

برخی انواع شکر بسته‌بندی تا ۱۰۲ درصد و قند تا ۸۲ درصد افزایش قیمت داشته و انواع برنج داخلی و خارجی نیز با افزایش‌های چشمگیری مواجه بوده‌اند که در برخی موارد از ۱۳۸ تا ۲۰۶ درصد نیز گزارش شده است که این جهش‌های قیمتی در یک‌سال اخیر نشان‌دهنده یک تورم ساختاری و مزمن است که تأمین نیاز‌های اولیه زندگی را برای بخش بزرگی از جامعه به یک چالش روزمره تبدیل کرده است.

عذرخواهی چه دردی از مردم دوا می‌کند؟

اظهارات سخنگوی دولت، اگرچه بیانگر صداقت در پذیرش واقعیت تلخ گرانی و تورم است، اما از نظر کارکردی و انتظارات عمومی به شدت مورد نقد است؛ چراکه وظیفه اصلی دولت‌ها پیشگیری، برنامه‌ریزی و مدیریت برای جلوگیری از وقوع بحران‌های اقتصادی و معیشتی است، نه صرفاً عذرخواهی پس از وقوع آن.

همچنین مردم از دولت برنامه عملیاتی برای مهار تورم، تثبیت قیمت‌ها و افزایش قدرت خرید انتظار دارند و عذرخواهی، گرچه یک اقدام اخلاقی است، اما یک سیاست اقتصادی نیست و نمی‌توان انتظار داشت تا با عذرخواهی، قیمت گوشت یا شیر کاهش یابد و سفره مردم را پر کند.

درحالیکه دولت باید از تجربه افزایش‌های مکرر قیمت کالا‌هایی مانند روغن، مرغ و لبنیات درس می‌گرفت و با اصلاح سیاست‌های ارزی، تولیدی و توزیعی، مانع از تکرار فاجعه می‌شد، اما این اتفاق صورت نگرفت. 

 گرانی صرفاً گران‌فروشی نیست 

ازسویی دیگر، سخنگوی دولت گرانی را به تغییرات شاخص‌های اقتصاد کلان و همچنین گران‌فروشی نسبت داده و وعده برخورد با گران‌فروشی داده است درحالی که گرانی‌های نجومی کنونی، عمدتاً ناشی از ریشه‌های ساختاری مانند بی‌ثباتی نرخ ارز و تأثیر آن بر قیمت نهاده‌های تولید مانند خوراک دام و طیور، نقدینگی بالا و سیاست‌های پولی، تغییر ارز ترجیحی برای برخی کالا‌ها، فساد در زنجیره تأمین و توزیع و نظارت ضعیف پیش از رسیدن کالا به دست مصرف‌کننده نشات می‌گیرد.

بنابراین تنها تمرکز بر گران‌فروشی، در واقع نادیده گرفتن ریشه‌های اصلی تورم است و  گران‌فروشی یک معلول است، نه علت اصلی آن.  به همین جهت راهکار‌های اشاره‌شده توسط سخنگوی دولت، در مقابل سونامی تورم و گرانی‌ها، فاقد مقیاس و سرعت کافی برای ایجاد تغییر ملموس در معیشت میلیون‌ها نفر مردم است. 

به گزارش تابناک، در شرایطی که مردم انتظار تصمیمات قاطع و سریع مانند کنترل نقدینگی، شفاف‌سازی قیمت ارز کالا‌های اساسی و تضمین تأمین با قیمت عادلانه را دارند عذرخواهی از مردم و وعده دادن به برخورد با گران فروشان مشکلی را از مردم حل نخواهد کرد و بدون یک نقشه راه عملیاتی برای توقف افزایش قیمت‌ها، وعده مقابله با گرانی‌ها صرفاً نمکی بر زخم تورم و درد مردم خواهد بود.