تجارت ایران در برابر فشارهای سیاسی مقاوم است
محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس سازمان توسعه تجارت در نشست خبری امروز، با اشاره به شایعات درباره تأثیر مکانیسم ماشه بر تجارت ایران اظهار داشت: محدودیت‌های بین‌المللی جدید ممکن است هزینه مبادلات را افزایش دهد، اما ساختار اقتصاد ایران در سال‌های گذشته خود را با چنین شرایطی تطبیق داده و فعالیت‌های صادراتی و وارداتی کشور با ثبات ادامه دارد.
او افزود: در صورت استفاده برخی کشورها از ابزارهای محدودکننده جدید، هزینه انتقال مالی ممکن است بین ۴ تا ۱۰ درصد افزایش یابد، اما مسیر تجارت ایران متوقف نخواهد شد.
سیاست خنثی‌سازی فشار بیرونی از مسیر اصلاحات داخلی
دهقان دهنوی با اشاره به برگزاری مستمر جلسات ستاد اقتصادی دولت گفت: رویکرد اصلی دولت چهاردهم، جبران فشارهای خارجی با کاهش موانع داخلی تولید و صادرات است. در این چارچوب، تصمیماتی برای تسهیل فرآیندهای ارزی، گمرکی و تأمین مالی در حال اجراست تا هزینه تجارت کاهش یابد و رقابت‌پذیری فعالان تجاری افزایش پیدا کند.
تعهدات ارزی؛ از اجبار تا مشارکت داوطلبانه
رئیس سازمان توسعه تجارت درباره موضوع بازگشت ارز صادراتی گفت: پیمان‌سپاری ارزی از سال ۱۳۹۷ آغاز و با اصلاح قانون مبارزه با قاچاق ارز تکمیل شد. هم‌اکنون، عدم رفع تعهد ارزی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد در نوسان است، اما بخش عمده ارز صادراتی به چرخه اقتصاد بازمی‌گردد؛ حتی اگر از مسیرهای غیررسمی باشد.
وی تأکید کرد: صادرکنندگان برای ادامه فعالیت خود ملزم به بازگشت ارز هستند، زیرا برای تأمین مواد اولیه به ریال نیاز دارند. اگر فرآیند بازگشت ارز تسهیل شود، دیگر نیازی به اجبار نیست.
تالار دوم ارزی؛ شفافیت در مبادلات و کاهش تنش‌های نرخ ارز
دهقان دهنوی درباره تالار دوم ارزی بانک مرکزی گفت: در این سازوکار نرخ ارز به‌صورت توافقی میان صادرکننده و واردکننده تعیین می‌شود و بانک مرکزی فقط نقش ناظر دارد. این شفافیت باعث می‌شود منافع هر دو طرف حفظ شود و تعهدات ارزی با سهولت بیشتری انجام گیرد.
واردات کالاهای اساسی؛ تداوم جریان تأمین نیازهای جامعه
وی درباره وضعیت کالاهای اساسی توضیح داد: واردات اقلامی مانند ذرت، سویا، کنجاله و دانه‌های روغنی همچنان در حال انجام است. تغییر در آمار واردات بعضی ماه‌ها پدیده‌ای طبیعی و ناشی از زمان‌بندی حمل‌ونقل یا نوسانات فصلی است. هیچ ارتباطی میان این تغییرات و مکانیسم ماشه وجود ندارد.
جایگزینی واردات طلا با بازار توافقی ارز
دهقان دهنوی گفت: در سال گذشته صادرکنندگان برای تسویه تعهدات ارزی از واردات طلا استفاده می‌کردند، اما با راه‌اندازی تالار دوم ارزی، این روش دیگر اقتصادی نیست. تبدیل ارز به طلا و سپس بازگشت به ارز داخلی، هزینه مضاعف به همراه دارد و در شرایط فعلی ضرورتی ندارد.
مسیرهای منطقه‌ای؛ تضمین‌کننده پایداری تجارت خارجی
رئیس سازمان توسعه تجارت افزود: با وجود محدودیت‌ها، ایران با بیش از ۱۵ کشور هم‌مرز و مسیرهای متنوع زمینی و دریایی، امکان تأمین پایدار کالاها و صادرات محصولات را حفظ کرده است.
او از رشد ۲۰ درصدی صادرات به کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا خبر داد و عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای و بریکس را نشانه‌ای از تقویت جایگاه منطقه‌ای کشور دانست.
نرخ ارز، سیاست‌های حمایتی و حفظ منافع تولیدکننده
دهقان دهنوی درباره رابطه نرخ ارز و صادرات گفت: افزایش نرخ ارز به‌تنهایی محرک صادرات نیست، زیرا این رشد ناشی از مشکلات ساختاری و فشار تحریم‌هاست نه سیاست حمایتی. صادرات زمانی سودآور است که نرخ ارز واقعی و متعادل باشد و منافع تولیدکننده حفظ شود.
وی تأکید کرد: نمی‌توان از صادرکننده انتظار داشت با نرخ اجباری و پایین‌تر از واقعیت، ارز خود را بفروشد. چنین سیاستی فقط باعث کاهش صادرات می‌شود.
ضرورت بازنگری در یارانه ارزی
رئیس سازمان توسعه تجارت با اشاره به گزارش سازمان برنامه و بودجه گفت: تنها ۳۰ درصد از یارانه ارزی مستقیماً به کاهش قیمت مصرف‌کننده منجر می‌شود و ۷۰ درصد آن در زنجیره توزیع هدر می‌رود.
وی خاطرنشان کرد: نظام تخصیص ارز باید بازنگری شود تا یارانه‌ها به مصرف‌کننده واقعی برسند و حمایت‌ها هدفمندتر اجرا شوند.