کلزا یکی از دانه های روغنی پرمصرف در جهان است که در کنار دانه های روغنی دیگر همچون سویا کشت می شود در حالی که در حوزه تولید این محصول زراعی، کانادا یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان کلزا با تولید قابل توجه و صادرات گسترده کلزا به بازارهای جهانی است. این در شرایطی است که چین نیز یکی از مصرف کنندگان بزرگ و تولید متوسط است به همین دلیل چین بیشتر وارد کننده است. از سوی دیگر اتحادیه اروپا نیز در بحث تولید مطرح است به طوری که فرانسه بزرگ ترین تولیدکننده کلزا در اتحادیه اروپا است و تولید کلزا در اتحادیه اروپا همواره جایگاه بالایی دارد. همچنین آرژانتین یکی از تولیدکنندگان کلزا با سطح تولید قابل توجه در آمریکای جنوبی است. نکته قابل تامل اینکه تولید کلزا به عوامل آب و هوا، سبد کشت، قیمت های جهانی روغن خام و میزان حمایت های دولتی بستگی دارد.
پیش بینی ارزش ۵۵.۱ میلیارد دلاری بازار جهانی کلزا در سال ۲۰۳۰
بر اساس جدیدترین گزارش منتشر شده از سوی سایت تحقیقی Mordor Intelligence پیش بینی می شود بازار کلزا که در سال ۲۰۲۵ ارزشی معادل ۴۴.۷ میلیارد دلار داشت، تا سال ۲۰۳۰ به ۵۵.۱ میلیارد دلار آمریکا برسد و نرخ رشد مرکب سالانه ۴.۳۳ درصد را ثبت کند. به گفته کارشناسان، رشد بازار در درجه اول به تقویت الزامات سوخت های زیستی در سراسر اروپا و آمریکای شمالی، افزایش مشارکت در تولید سوخت پایدار هوانوردی و عملکرد دوگانه این کالا به عنوان منبع نفت و پروتئین نسبت داده می شود.
افزایش تقاضا برای وعده های غذایی پروتئینی گیاهی
از سوی دیگر مصرف کنجاله کلزا به عنوان منبع پروتئین جایگزین سویا در بخش های دامپروری، آبزی پروری و تغذیه انسان در حال افزایش است. به نحوی که اتحادیه اروپا ۱۳.۷۵میلیون تن و چین ۱۲.۵۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ مصرف کردند که نشان دهنده افزایش پذیرش جهانی کلزا است.
اختلاف قیمت مطلوب کلزا در مقایسه با سایر دانه های روغنی
در بخش دیگری از این گزارش به بحث قیمت کلزا در بازارهای بین المللی پرداخته شده است که می گوید: قیمت هر تن کلزا در سال ۲۰۲۴حدود ۵۷۶.۴ دلار معادل ۵۰۰ یورو بود که ۲.۵ برابر ارزش قیمت گندم است و این امر، علیرغم ملاحظات زراعی، انگیزه ای برای توسعه کشاورزی ایجاد کرده است. از سوی دیگر ساختار اقتصادی دو منظوره این محصول از طریق تولید روغن و کنجاله، تنوع درآمدی را در برابر نوسانات محصولات تک منظوره فراهم می کند.
از نظر جغرافیایی، اروپا در سال ۲۰۲۴، ۳۵.۲ درصد از سهم بازار کلزا را به خود اختصاص داده است و آسیا و اقیانوسیه با نرخ رشد مرکب سالانه ۴.۸ درصد تا سال ۲۰۳۰، سریع ترین رشد را ثبت می کند
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: اروپا علیرغم افزایش نیاز به واردات به دلیل عملکرد تحت تأثیر آب و هوا، سهم ۳۵.۲ درصدی از بازار جهانی کلزا را در سال ۲۰۲۴ حفظ خواهد کرد. به طوری که به عنوان مثال فرانسه بهبود سطح زیر کشت را نشان می دهد و آلمان از افزایش تدریجی سطح زیر کشت خبر می دهد.
همچنین آسیا و اقیانوسیه به دلیل حمایت های سیاسی و بهبودهای زراعی، سریع ترین نرخ رشد را با نرخ رشد مرکب سالانه ۴.۸ درصد تا سال ۲۰۳۰ خواهد داشت. به نحوی که اجرای کشت هیبریدهای پربازده توسط چین در ۷ میلیون هکتار می تواند خودکفایی داخلی را ۱۴.۵ درصد افزایش دهد و هزینه های واردات روغن خوراکی را کاهش دهد. از سوی دیگر بخش مرغداری رو به گسترش هند، با رشد سالانه ۹ درصد، باعث افزایش مصرف کنجاله می‌شود. همچنین استرالیا از طریق کاشت بی سابقه کلزا، جایگاه خود را تقویت می کند و هم به نیازهای سوخت زیستی داخلی و هم به بازارهای صادراتی پاسخ می دهد. علاوه بر این ژاپن بر تولید روغن های تخصصی، از جمله انواع غیر GMO برای خدمات غذایی، تمرکز دارد، در حالی که کره جنوبی کنجاله کلزا را برای خوراک آبزیان وارد می کند و فرصت های متنوعی در بازار منطقه ای ایجاد می کند.
در مورد منطقه آمریکای شمالی نیز گزارش می گوید: کلزا کاران آمریکای شمالی از سیاست‌های حمایتی و مزایای کشاورزی بهره‌مند است. به طوری که ایالات متحده در سال ۲۰۲۴ به سطح زیر کشت یک میلیون هکتار کلزا رسید که ۸۳۰ هزار هکتار آن در داکوتای شمالی بود و این میزان با بهبود بیمه محصولات کشاورزی و قیمت گذاری مناسب پشتیبانی شد. همچنین فرآوری کنندگان کانادایی در سال ۲۰۲۴، حدود ۵.۹۳ میلیون تن روغن و ۳.۴۷ میلیون تن کنجاله برای صادرات به مکزیک، ژاپن و ایالات متحده تولید کردند. در واقع می توان گفت آمریکای جنوبی حضور محدودی در بازار دارد و تولید آرژانتین به دلیل رواج سویا محدود شده است، اگرچه مناطق جنوبی برزیل از طریق کشت کلزای زمستانی، پتانسیل خود را نشان می دهند.
