از ظرفیت نصبشده، حدود دو میلیون تن بهصورت فعال تولید میشود که خود گویای وجود چالشهایی است که مانع استفاده کامل از توان صنعتی میشود. صادرات سال گذشته این صنعت به بیش از ۶۰ کشور، از جمله عراق، افغانستان، کشورهای حوزه خلیج فارس، روسیه، چین، کره جنوبی، کانادا، برخی کشورهای آفریقایی و آمریکا انجام گرفته و ارزش آن به ۳۵۰ میلیون دلار رسیده است. این رقم در مقایسه با پتانسیل برآوردشده ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار، نشان میدهد که مسیر صادرات هنوز جای رشد زیادی دارد.
تحقق این جهش صادراتی با موانعی روبهروست که بخشی از آن به شرایط اقتصادی و بخشی به ساختارهای داخلی برمیگردد. تحریمها، نوسان نرخ ارز و شکاف میان نرخ رسمی و بازار آزاد، کمبود مواد اولیه، ناترازی در تأمین انرژی، نبود حمایت بانکی، تعهدات ارزی سنگین و تصمیمات ناگهانی بدون مشورت با بخش خصوصی، همگی هزینههای تولید را افزایش داده و رقابتپذیری را کاهش میدهند. نتیجه آن، کاهش امکان حضور پایدار در بازارهای جهانی و محدود شدن سودآوری صادرات است.
با این حال، فرصتهایی جدی پیشروی این صنعت قرار دارد. کیفیت بالای محصولات ایرانی، تنوع طعم و بستهبندی و رعایت استانداردهای جهانی، زمینهای مناسب برای گسترش بازار فراهم کرده است. بازار ۷۵۰ میلیون نفری کشورهای همسایه به دلیل نزدیکی جغرافیایی، هزینه حملونقل کمتر و مشابهت ذائقه، یکی از جذابترین مقصدها برای صادرات این محصولات به شمار میآید. انتخاب وابستههای اقتصادی از بخش خصوصی در سفارتخانهها، حضور فعال در نمایشگاههای بینالمللی و تشکیل فدراسیون صادراتی از جمله اقدامات مهمی است که میتواند به شناسایی بهتر فرصتها، هماهنگی بین فعالان و تثبیت جایگاه ایران در بازارهای خارجی کمک کند.
برگزاری رویدادهایی مانند بیستوچهارمین نمایشگاه بینالمللی صنعت بیسکویت، شیرینی و شکلات تهران (۲۶ تا ۲۹ شهریور) نمونهای از ابزارهای مؤثر در معرفی محصولات، تبادل تجربه و عقد قراردادهای صادراتی است. این نمایشگاه نهتنها عرصهای برای رونمایی از محصولات نوآورانه و سلامتمحور است، بلکه امکان گفتوگوی مستقیم تولیدکنندگان با خریداران و نمایندگان بازارهای خارجی را فراهم میکند و میتواند نقطه آغازی برای قراردادهای پایدار باشد.
برای رسیدن به هدف صادراتی دو میلیارد دلاری، گامهایی مشخص باید برداشته شود: ایجاد ثبات اقتصادی و پیشبینیپذیری در تصمیمگیریها، بهبود زیرساختهای حملونقل و لجستیک با استانداردهای بینالمللی، تأمین پایدار و قیمتی مواد اولیه، ارائه تسهیلات بانکی با نرخ و شرایط رقابتی، و سرمایهگذاری در فناوری و نوآوری محصول. همچنین، بازاریابی هدفمند و استفاده از ابزارهای دیپلماسی اقتصادی، به همراه همکاری و همافزایی میان بخش دولتی و خصوصی، لازمه حضور مؤثر و طولانیمدت در بازار جهانی است.
بطور خلاصه اقدامات زیر برای دستیابی به این هدف ضروری است:
- ایجاد ثبات اقتصادی و پیشبینیپذیری تصمیمات.
- بهبود زیرساختهای حملونقل و لجستیک بر اساس استانداردهای بینالمللی.
- تأمین پایدار مواد اولیه با قیمت رقابتی.
- ارائه تسهیلات بانکی مناسب با نرخ و شرایط مطلوب.
- سرمایهگذاری در فناوری و نوآوری محصولات.
- بازاریابی هدفمند و فعالسازی دیپلماسی اقتصادی.
- همکاری و همافزایی واقعی میان بخش دولتی و خصوصی.
ایران با بهرهمندی از نیروی انسانی متخصص، برندهای معتبر و تجربه طولانی در تولید محصولات کیفی، تمام ابزارهای لازم برای تبدیل شدن به بازیگری برجسته در صادرات بیسکویت، شیرینی و شکلات را دارد. تنها با کنار گذاشتن موانع، اتخاذ تصمیمات پایدار و همکاری واقعی بین ذینفعان، میتوان این صنعت را به جایگاهی رساند که نهتنها طعم محصولات ایرانی به میلیونها نفر در جهان شناسانده شود، بلکه ارزش افزوده قابل توجهی نیز برای اقتصاد ملی حاصل شود.