زیتون به عنوان یکی از محصولات کشاورزی مهم و استراتژیک در ایران، به ویژه در استان‌هایی مانند زنجان و شهرستان طارم، ظرفیت قابل توجهی برای توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی دارد اما بررسی وضعیت کنونی تولید، بازار و صنایع مرتبط با زیتون نشان می‌دهد که این حوزه با چالش‌های ساختاری و مدیریتی متعددی مواجه است که مانع بهره‌برداری کامل از پتانسیل‌های آن شده است.
کاهش تولید و عوامل اقلیمی یکی از مهم‌ترین مسائلی که تولید زیتون را تحت تأثیر قرار داده، تغییرات اقلیمی و سال‌های «آور»و «نیاور»است. سال های نیاور که در آن میزان محصول کاهش چشمگیری دارد، برای کشاورزان و تولیدکنندگان زیان‌آور است و ثبات تولید را به چالش می‌کشد. این نوسانات طبیعی نیازمند مدیریت دقیق‌تر و حمایت‌های مالی و فنی برای کاهش آثار منفی بر کشاورزان است.
رئیس شورای ملی زیتون: نیاز به تسهیلگری و سیاست‌گذاری عملی در حوزه زیتون‌کاری داریم
ضعف در برندسازی و بازاریابی با وجود کیفیت بالای زیتون تولید شده در مناطق مختلف کشور، به ویژه شهرستان طارم، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات موجود، فقدان برندینگ قوی و استراتژی‌های بازاریابی حرفه‌ای است. بدون برندسازی، محصولات ایرانی نمی‌توانند جایگاه مناسبی در بازارهای داخلی و بین‌المللی کسب کنند. این امر موجب می‌شود تا ارزش افزوده و سودآوری تولیدکنندگان کاهش یابد و امکان رقابت با محصولات مشابه خارجی به حداقل برسد.
برندسازی ضرورت دارد
رئیس شورای ملی زیتون ایران و رئیس انجمن زیتون استان زنجان در گفتگو با خبرنگار بازار، با تشریح وضعیت کنونی تولید زیتون در شهرستان طارم، به چالش‌ها و فرصت‌های این حوزه پرداخت و بر ضرورت مدیریت صحیح منابع آب و توسعه برندسازی برای حفظ و ارتقای جایگاه محصول زیتون تأکید کرد.
مهدی عباسی، با بیان اینکه شرایط تولید زیتون در سال جاری تحت تأثیر عوامل طبیعی و تغییرات اقلیمی قرار گرفته است، گفت: سال جاری سال نیاور بود؛ به این معنی که میزان محصول تولیدی نسبت به سال‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته است. سال گذشته وضعیت بهتری داشتیم و تولید قابل توجهی صورت گرفت، اما امسال با کاهش قابل توجه تولید مواجه هستیم.
وی درباره وضعیت بازار و قیمت زیتون خام در شهرستان طارم افزود: قیمت زیتون خام در محدوده ۱۰۰ هزار تومان تا ۱۴۰ هزار تومان متغیر است و با توجه به شرایط تورمی کشور، بازار این محصول تا حدودی وضعیت پایداری را حفظ کرده است.
طارم قطب زیتون
رئیس شورای ملی زیتون ایران،به نقش شهرستان طارم به عنوان یکی از مراکز اصلی تولید زیتون در استان زنجان و همچنین ارتباط آن با مناطق رودبار اشاره کرد و گفت: تولید زیتون در شهرستان طارم و سایر نقاط استان زنجان به ویژه رودبار، از سطح و کیفیت مناسبی برخوردار است، اما متأسفانه در زمینه برندسازی و بازاریابی محصول ضعف جدی داریم.
عباسی به مشکلات موجود در حوزه برندسازی اشاره کرد و افزود: دستگاه‌های متولی تاکنون اقدامات عملی و مؤثری در زمینه برندسازی زیتون انجام نداده‌اند و در این میان جهاد کشاورزی به عنوان متولی اصلی باید در این زمینه وارد عمل شود و بودجه‌های لازم را برای حمایت از تولیدکنندگان و توسعه برند اختصاص دهد.
وی تأکید کرد: در کشورهای پیشرفته، دولت‌ها با سیاست‌گذاری، تحلیلگری و تسهیلگری، بازار محصولات کشاورزی را تقویت می‌کنند و این امر موجب افزایش ارزش افزوده و توسعه صادرات می‌شود. متأسفانه ما در ایران از این ظرفیت‌ها به اندازه کافی بهره‌مند نیستیم و این امر باعث از دست رفتن فرصت‌های اقتصادی قابل توجهی شده است.
تنها پنج تا ۶ واحد صنعتی فعال در حوزه فرآوری زیتون در استان ایجاد شده است
رئیس شورای ملی زیتون ایران،درباره وضعیت واحدهای صنایع تبدیلی و فرآوری زیتون گفت: طی دو دهه گذشته، تنها پنج تا ۶ واحد صنعتی فعال در حوزه فرآوری زیتون در استان ایجاد شده است، اما در بخش خصوصی، حدود ۲۵۰ واحد فرآوری به صورت مستقل و بدون حمایت دولتی فعالیت می‌کنند که ساماندهی و حمایت از این واحدها یکی از تکالیف اصلی دستگاه‌های اجرایی است.
رئیس جهاد کشاورزی زنجان: استان زنجان دارای حدود ۱۷ هزار و ۵۰۰ هکتار باغ زیتون است
عباسی، با اشاره به نیاز به تسهیلگری و سیاست‌گذاری عملی در حوزه زیتون‌کاری گفت: ما از مسئولان انتظار داریم به جای پرداختن به موضوعات حاشیه‌ای، به صورت جدی وارد کار شوند و مشکلات اساسی مانند مدیریت منابع آب و توسعه برندینگ را حل کنند.
وی، با تأکید بر اهمیت پروژه سد شهریاری اظهار داشت: زمین و زیرساخت‌های سد شهریاری آماده است و اجرای این پروژه می‌تواند برای همیشه مشکل تأمین آب شهرستان‌های طارم، ایجرود و جیلان را حل کند. این پروژه باید به عنوان اولویت اصلی در دستور کار مسئولان قرار گیرد.
رئیس شورای ملی زیتون ایران، افزود: باوجود برنامه‌ها و طرح‌های مختلف، تنها سد شهریاری قابلیت پیشرفت ۱۰۰ درصدی دارد و توجه به این پروژه می‌تواند بسیاری از مشکلات را برطرف سازد ما به عنوان نماینده بخش خصوصی هیچ درخواست مالی از دولت نداریم، بلکه خواستار تصویب و پیگیری طرح‌های عملیاتی و کاربردی هستیم تا ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های عظیم حوزه زیتون در استان زنجان و کشور به نحو مطلوب بهره‌برداری شود.
پیش‌بینی برداشت بیش از ۲۵ هزار تن از باغات طارم
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان چندی قبل در جمع خبرنگاران با بیان اینکه این استان با داشتن بیشترین سطح زیرکشت زیتون در کشور، جایگاه نخست تولید این محصول استراتژیک را به خود اختصاص داده است، گفته بود: براساس آخرین برآوردها، پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از ۲۵ هزار تن زیتون از باغ‌های شهرستان طارم برداشت شود.
اکبر کرامتی افزود: استان زنجان دارای حدود ۱۷ هزار و ۵۰۰ هکتار باغ زیتون است که از این میزان، نزدیک به ۱۵ هزار و ۵۰۰ هکتار آن بارور و فعال در تولید محصول می‌باشد. سایر باغ‌ها شامل نهال‌های جوان هستند که طی سال‌های آینده وارد چرخه تولید خواهند شد. با توجه به شرایط اقلیمی مساعد استان، زیرساخت‌های تحقیقاتی قوی و دانش گسترده کشاورزان منطقه، زنجان و به ویژه طارم، چشم‌اندازی روشن برای تبدیل شدن به قطب تولید زیتون در خاورمیانه دارد.
وی همچنین بر ضرورت سرمایه‌گذاری در بخش‌های فرآوری و بسته‌بندی زیتون تاکید کرد و گفت: این اقدامات موجب افزایش ارزش افزوده محصول و توسعه اشتغال پایدار در مناطق روستایی می‌شود.
با تمام این تفاسیر باید دید که آیا عزم مسئولان استان زنجان برای حفظ و نگهداری و برند سازی زیتون تولیدی این استان به کجا می انجامد و آیا می توان در زمینه برند سازی شاهد بروز اتفاقات خوب برای محصول یونیک استان زنجان و شمال کشورمان بود؟