به استناد مستندات رسمی مندرج در ابلاغیه گمرک ایران و مکاتبات پیوست آن، دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت ایران در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۴۰۴ طی نامه شماره ۵۷۶۰۸۲۸، فهرست ۱۶ ردیف تعرفه شیمیایی را که دارای ماهیت کود یا مواد قابل مصرف در کشاورزی هستند به گمرک ابلاغ کرده است.
این اقدام در پی تصویب‌نامه شماره ۲۷۲۲۶۴ مورخ ۴ مرداد ۱۴۰۱ وزارت جهاد کشاورزی و با ارجاع به نظر تخصصی مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور انجام شد؛ نهادی که مرجع فنی تشخیص نوع مصرف کودها و مواد شیمیایی کشاورزی محسوب می‌شود.
بر اساس این مکاتبات، وزارت جهاد کشاورزی تأکید کرده است که تمامی مجوزهای فنی، ارزی و اعتباری مرتبط با این کدتعرفه‌ها باید با توجه به نوع مصرف کالا (کشاورزی یا صنعتی) و پس از ثبت گواهی مؤسسه خاک و آب صادر شود.
جزئیات ابلاغیه گمرک جمهوری اسلامی ایران (۱۸ مهر ۱۴۰۴)
ابلاغیه شماره ۱۴۰۴/۱۰/۱۷۶۸ با امضای محمدعلی بهبودی، مدیرکل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران و خطاب به «مدیران کل گمرکات اجرایی کشور» صادر شده است.
متن ابلاغیه چنین مقرر می‌دارد:
ضمن تأکید بر اجرای بند (۲) مندرجات ذیل یادداشت‌های فصل ۳۱ کتاب مقررات صادرات و واردات، ترخیص کالاهای مشمول فهرست ارسالی (۱۶ ردیف تعرفه) صرفاً در صورت ارائه «گواهی ثبت و تأییدیه مؤسسه تحقیقات خاک و آب» در هر اظهارنامه مجاز خواهد بود.
بدیهی است مسئولیت نظارت بر حسن اجرای این بخشنامه بر عهده بالاترین مقام گمرک اجرایی است.
این ابلاغیه، با هدف کنترل دقیق‌تر ورود اقلام شیمیایی و مواد خامی که هم در صنعت و هم در تولید کودهای کشاورزی کاربرد دارند، صادر شده و تا اطلاع ثانوی لازم‌الاجرا است.
اقلام مشمول در فهرست ۱۶ ردیف تعرفه‌ای
مطابق اسناد پیوست نامه‌های تبادلی بین وزارت جهاد کشاورزی، سازمان توسعه تجارت و گمرک جمهوری اسلامی ایران، فهرست کالاهای مشمول شامل ترکیبات شیمیایی زیر است:
- سولفات روی (Zinc Sulphate)
- سولفات منیزیم (Magnesium Sulphate)
- نیترات منیزیم (Magnesium Nitrate)
- اسید بوریک (Boric Acid)
- نیتریت سدیم و نیتریت پتاسیم
- نیتریک اسید (Nitric Acid)
- فسفات مونو پتاسیم (Mono Potassium Phosphate – تعرفه 2835.24.00)
- سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم ترکیبی (Ammonium Sulphate/Ammonium Nitrate)
- فسفات‌های آمونیوم (Ammonium Phosphates)
- سولفات مس (Copper Sulphate)
- سولفات آهن (Ferrous Sulphate)
- کلسیم نیترات (Calcium Nitrate)
- منگنز سولفات (Manganese Sulphate)
- مخلوط‌های میکروالمنت قابل مصرف در کشاورزی
- پتاسیم نیترات (Potassium Nitrate)
- ترکیبات بورات سدیم یا پتاسیم (Sodium/Potassium Borate)
تمامی این اقلام باید در صورت مصرف کشاورزی، دارای تأییدیه فنی از مؤسسه تحقیقات خاک و آب باشند و بدون ارائه این مجوز، امکان ترخیص آن‌ها از گمرک وجود ندارد.
این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که طی بررسی‌های سازمان توسعه تجارت و گمرک ایران، مشخص گردید برخی شرکت‌ها مواد شیمیایی دارای کاربرد دوگانه را تحت عنوان “مصرف صنعتی” وارد می‌کردند در حالی‌که در واقعیت برای تولید کودهای کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این موضوع علاوه بر ایجاد ابهام در آمار واردات، باعث بی‌نظمی در نظام تخصیص ارز ترجیحی برای نهاده‌های کشاورزی شده بود.
ابلاغیه‌های قبلی، از جمله مکاتبات دفتر مقررات صادرات و واردات به شماره 480/0386 مورخ 20 اسفند 1403 درباره مونو پتاسیم فسفات، نشان می‌دهد که این قبیل کالاها می‌توانند بسته به نوع مصرف، مشمول مجوزهای متفاوتی شوند. از این‌رو تصمیم نهایی دولت، الزام به اخذ گواهی مؤسسه تخصصی برای احراز مصرف واقعی کالا بوده است.
براساس مکاتبه شماره ۲۷۲۶۴ مورخ ۴ مرداد ۱۴۰۱ معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی، مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور مرجع تعیین‌کننده نوع مصرف و ثبت محصولات کودى محسوب می‌شود.
در این نامه تأکید شده بود که برای تمامی ۱۶ قلم کالای فهرست‌شده، در فرآیند ثبت سفارش، تخصیص ارز، صدور مجوز فنی و ترخیص گمرکی، تأییدیه رسمی این مؤسسه الزامی است و بدون آن، واردات به عنوان کالای غیرکودی ثبت خواهد شد.
اجرای این ابلاغیه بدین معناست که:
- واردکنندگان مواد شیمیایی با کاربرد کشاورزی باید پیش از ثبت سفارش و اظهار گمرکی، نسبت به اخذ گواهی ثبت مؤسسه تحقیقات خاک و آب اقدام نمایند.
- در صورت عدم ارائه این تأییدیه، گمرک مجاز به ترخیص کالا نیست.
- تخصیص ارز ترجیحی نهاده‌های کشاورزی نیز منوط به ارائه همین مجوز خواهد بود.
- مسئولیت کنترل، ثبت و اجرای صحیح دستورالعمل بر عهده مدیران کل گمرک هر استان است.
🔹 سازمان توسعه تجارت ایران: ساماندهی و تفکیک واردات کود و مواد مشابه برای جلوگیری از انحراف مصرف و سوءاستفاده از تسهیلات ارزی.
🔹 وزارت جهاد کشاورزی: تضمین کیفیت نهاده‌های مورد مصرف مزارع و کنترل ورود مواد غیرمجاز به چرخه کود.
🔹 گمرک جمهوری اسلامی ایران: کنترل نظام‌مند کالاهای ورودى در سطح اظهارنامه و اعمال ضوابط فنی پیش از ترخیص.
این هماهنگی سه‌جانبه میان وزارت صمت، جهاد کشاورزی و گمرک، بخشی از روند جدید دولت برای شفاف‌سازی زنجیره تأمین نهاده‌های کشاورزی در دستور کار سال ۱۴۰۴ است.